Մեթյու Բրայզա. Հարցն այն է` կդիմանա արդյոք վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական կարիերան, թե՞ ոչ
Այս աշնանը Լեռնային Ղարաբաղում հակամարտության ընթացքում Ադրբեջանը հայկական կողմից մեծ քանակությամբ ռազմական տեխնիկա ոչնչացրեց: Այս ջախջախիչ պարտությունը, անկասկած, Երեւանին ծանր դաս տվեց առ այն, որ ժամանակակից ռազմական տեխնիկան արագ զարգանում է: Հավանական է, որ դա ապագայում էական ազդեցություն կունենա երկրի կողմից զենքի գնումների վրա, գրում է Forbes-ը:
Իսրայելի եւ հատկապես Թուրքիայի կողմից տրամադրված ժամանակակից ռազմական անօդաչու սարքերը վճռորոշ նշանակություն ունեցան Ադրբեջանի համար: Նախագահ Իլհամ Ալիեւը պարծենում էր, որ իր երկրի անօդաչու սարքերը 1 միլիարդ դոլարի հայկական ռազմական տեխնիկա են ոչնչացրել:
Վերջերս Հայաստանը ռուսական Սու-30 կործանիչներ էր ձեռք բերել, որոնք նախատեսված են օդում գերազանցության համար: Այս օդանավերն ամենաառաջատարն են ՀՀ փոքրիկ ՌՕՈՒ-ում, սակայն հակամարտության մեջ դրանք չեն օգտագործվել: Դրան գումարվում է Ռուսաստանից գնված ՀՕՊ համակարգերի անբավարար վիճակը: Արտահանման այս հին տարբերակները նախատեսված են ռեակտիվ ինքնաթիռների եւ ռմբակոծիչների դեմ պայքարի համար, այլ ոչ թե` դանդաղ շարժվող անօդաչուների: Դա Ադրբեջանին թույլ տվեց գերակայություն ունենալ առաջնագծի երկնքում եւ արդյունավետորեն գրոհել հայկական ցամաքային թիրախները:
Ատլանտյան խորհրդի ավագ գիտաշխատող, Ադրբեջանում ԱՄՆ նախկին դեսպան եւ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունում ԱՄՆ նախկին միջնորդ Մեթյու Բրայզան կարծում է, որ վերջին բախումը «ցույց տվեց, որ ռուսական համակարգերը` լինեն դրանք Ս-300 զենիթահրթիռային համակարգեր, թե Տ-72 տանկեր, նույնիսկ` այն «ռեակտիվ զրահով» (Explosive Reactive armour` զրահի տեսակ - խմբ.), բոլորովին այլ դարաշրջանի են պատկանում, եթե կա իսրայելական եւ թուրքական ժամանակակից անօդաչու թռչող սարքերի համադրությունը»:
«Եթե ցանկանում եք ժամանակակից ռազմի դաշտում անհրաժեշտ զենք գնել եւ դուք Հայաստանն եք, ապա կարող եք, ի վերջո, մտածել այս տեսակի զենք գնելու մասին,- ասում է Բրայզան:- Սակայն, դեռ պարզ չէ, թե որտեղից է Հայաստանն անօդաչու թռչող սարքեր կամ հակաօդային պաշտպանության համակարգեր գնելու, որոնք իրեն անհրաժեշտ են ադրբեջանական նման հարձակումներին հակազդելու համար»:
Իսրայելը` Ադրբեջանին զենքի հիմնական մատակարարը եւ ադրբեջանական նավթի ներկրողը, դժվար թե Երեւանին ժամանակակից զենք կամ անօդաչու թռչող սարքեր վաճառի: Կասկած չկա, որ Թուրքիան նույնպես դա չի անի, քանի որ այժմ այն մոլի կերպով աջակցում է Ադրբեջանին եւ Հայաստանի գլխավոր հակառակորդն է հանդիսանում:
Բրայզան նաեւ կասկածում է, որ ԱՄՆ-ն Հայաստանին ժամանակակից սպառազինություն կվաճառի: Նրա կարծիքով՝ Հայաստանի համար միակ ընդունելի տարբերակը Ռուսաստանն է՝ նրա ավնադական մատակարարը: Սակայն, կարծես, Մոսկվան էլ չի ցանկանում Երեւանին ավելի ժամանակակից սպառազինություն վաճառել, քան հիմա ունեցածն է: «Ցանկացած դեպքում, Հայաստանն այն գնելու համար փող չունի»,- ասում է Բրայզան:
Դրանից բացի, ինչպես նշում է Բրայզան, Հայաստանը եւ նրա ժողովուրդը հիմա «այլ հոգեվիճակում» են, քան մինչ հակամարտությունը: Այդ ժամանակ երկիրն այնպիսի «զգացողություն ուներ, թե իր բանակն անպարտելի է, իսկ ադրբեջանցիները չեն կարողանում մարտնչել»:
«Նրանք հիմա այնպիսի ազգային աղետ են ապրել, որ նրանց ամբողջ միտքը կենտրոնացած է խորը ինքնավերլուծության վրա եւ հասկանալու փորձերի, թե ինչպես վերականգնեն իրենց բարոյական ոգին,- կարծում է Բրայզան: - Նրանք հիմա բավականաչափ ներքին քաղաքական խնդիրներ ունեն, այդ թվում՝ այն հարցը` կդիմանա արդյոք վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական կարիերան, թե՞ ոչ»:
«Երբ նրանք այս ամենը պարզեն՝ անցնելով վշտի բոլոր փուլերով, այդ ժամանակ, իմ կարծիքով, կկարողանան լրջորեն զբաղվել իրենց բանակի վերակառուցմամբ»,- եզրակացնում է փորձագետը:
Անգամ այն ժամանակ, երբ հայերն, այնուամենայնիվ, հասնեն այդ փուլին, նրանք կարիք չեն ունենա իրենց ռազմական զինանոցն այնպես վերականգնել, որ համապատասխանի կամ գերազանցի Ադրբեջանի ռազմական եւ տեխնոլոգիական հնարավորությունները: Քանի որ Բաքուն դժվար թե պատրաստվի հարձակվել միջազգայնորեն ճանաչված ինքնիշխան Հայաստանի տարածքի վրա:
«Բաքուն գիտի, որ եթե երբեւէ հարձակվի Հայաստանի տարածքի վրա, կգործեն Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության ռազմական երաշխիքները: Իսկ դա նշանակում է, որ Ռուսաստանը պարտավոր կլինի միջամտելու,- պարզաբանում է Բրայզան: - Այնպես որ, Հայաստանը կարիք չունի համապատասխանելու Ադրբեջանի ռազմական հնարավորություններին: Նա պետք է հասկանա, թե ապագայում ինչպիսին է լինելու իր ազգային ռազմավարությունը եւ ինչպես ապրի իր միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններում այնպես, որ հայ ժողովուրդն իրեն անվտանգ զգա»:
«Իսկ դրա համար, իմ կարծիքով, կպահանջվի ռազմական հնարավորությունների միանգամայն այլ հավաքակազմ»,- եզրափակում է փորձագետը: