Իմ Հերոս նախագիծ
Գլխավոր Թոփ լուրեր Լրահոս Վիդեո Թրենդ
Բաքվում պատանդառված անձինք հեռախոսազրույց են ունեցել հարազատների հետ Առեւտրականներն արդեն 3-րդ անգամ բողոքի ցույցի են դուրս եկել Հունվարի 1-ից համայնքային երաժշտական, արվեստի և կերպարվեստի դպրոցների աշխատակիցների աշխատավարձը կբարձրանա շուրջ 30%-ով ԵՄ երկրների դեսպանները հավանություն տվեցին Հայաստանում դիտորդական առաքելության երկարաձգմանը Վրաստանն ու Հայաստանը հարգում են միմյանց ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը․ Բոճորիշվիլի ՀՀ-ն ցանկանում է ոչ միայն հայ-ադրբեջանական, այլ նաև հայ-վրացական սահմանի սահմանազատում․ ԱԳՆ (տեսանյութ) ՀՀ 2808 քաղաքացիներ ենթակա են ԱՄՆ-ից արտաքսման, որոնք կալանքի տակ չեն ԵԽԽՎ-ն Ադրբեջանին կոչ է անում ազատել Արցախի ղեկավարությանը և մյուս ռազմագերիներին Արդարացումների ժամանակն ավարտվել է, Փաշինյանը պետք է հեռանա. Վարդան Օսկանյան ԵՄ-ին անդամակցելու Հայաստանի ձգտումը չի քննարկվի Եվրասիական միջկառավարական խորհրդում. Օվերչուկ Այդ քայքայված բանակով այսօրվա իշխանությունը ամեն օր էլ ավելի քայքայելով նոր խնդիրներ է կատարում (տեսանյութ) «Սիլ պլազա»-ի տարածքը պետությանը չի վերադարձվի

Յուպիտերի Իո արբանյակի վրա գրանցվել է Արեգակնային համակարգի ամենահզոր հրաբխային ժայթքումըԱսպիրինի ցածր չափաբաժնի ամենօրյա ընդունումը կարող է կանխել հաստ աղիի քաղցկեղի կրկնությունըHonda-ն կարող է թողարկել 30,000 դոլարից ցածր արժեքով էլեկտրամեքենա Հյուսիսային Ամերիկայում արդեն 2026թ․Աստղագետները հայտնաբերել են պոտենցիալ բնակելի մոլորակ՝ Երկրից ընդամենը 20 լուսատարի հեռավորության վրաՄարտունիում երթևեկության կանոնները կոպտորեն խախտած «Նիվա»-ների վարորդները հայտնաբերվել են (տեսանյութ)Ֆրանսիան անհնար է համարում խաղաղապահներ ուղարկել ՈւկրաինաԿշարունակենք հավատարիմ մնալ տարածաշրջանում անվտանգության ապահովմանը. ՀՀ-ում ԵՄ առաքելություն15-ամյա պատանին ծեծի է ենթարկել 33-ամյա համաքաղաքացունՏրանսգենդեր զինվորները դատի են տվել Դոնալդ Թրամփին բանակում ծառայելու արգելքի պատճառով423 մեքենա կվերցնեն պաշտոնյաների ձեռքից (տեսանյութ)Նախկին ՔՊ-ականների հիմնած կուսակցության համագումարը կլինի փետրվարի 8-ինԺողովրդի գլխի տակ՝ «փափուկ բարձ»՝ լցված... քարերովԱնհետ կորածների ծնողները ԱԺ-ում են, նրանք փակ քննարկման են մասնակցելու (տեսանյութ)Ալեն Սիմոնյանը սպառնում է ԶԼՄ-ներին էլի դատի տալՆախկին սենատոր Բոբ Մենենդեսի՝ ծագումով հայ կնոջը ևս կարող է սպառնալ ազատազրկումԳերմանիայում Շոլցին «իդեալական կանցլեր» են անվանելԵրբ ՀՀ քաղաքացիները կազատվեն էլեկտրոնային ստորագրության ակտիվացման վճարից․ այլ մանրամասներՈստիկանության ծառայողների և աշխատակիցների նկատմամբ կիրառվել է 561 կարգապահական տույժՀայկական ավտոմեքենաները Ղազախստանում կազատվեն հարկերից. Նոր կարգավորումՎաշինգտոնի օդանավակայանից ոչ հեռու 64 ուղևորներով ինքնաթիռը բախվել է ուղղաթիռինԲաքվում պատանդառված անձինք հեռախոսազրույց են ունեցել հարազատների հետԻնչին կպել եք՝ աղետ է ու կորուստ, համատարած քաոս ու խենթանոց․ Լիլիթ ԳալստյանԴանիել Իոաննիսյան, Արմեն Մուրադյան, Ռոբերտ Ամիրխանյան. ովքեր են Հանրային խորհրդի անդամներըԹող կոռուպցիան ման գան իրենց մեջ, մենք հարկերը վճարում ենք, բայց չգիտես ինչու՝ մեր բյուջեն դատարկ է (տեսանյութ)Վրաստանը ցանկանում է միջնորդ լինել տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության ամրապնդման համար. Վրաստանի ԱԳ նախարարԻ՞նչ կլինի եթե մեկնեք հանգստի և զբոսաշրջային կազմակերպությունը սնանկանաՓետրվարի 1-ից հսկիչներ կլինեն հանրային տրանսպորտում. Արմեն ԳալջյանԱռեւտրականներն արդեն 3-րդ անգամ բողոքի ցույցի են դուրս եկելՀունվարի 1-ից համայնքային երաժշտական, արվեստի և կերպարվեստի դպրոցների աշխատակիցների աշխատավարձը կբարձրանա շուրջ 30%-ովՔաղաքական հնչեղ գործերով հայտնի դատախազ Հայկ Հարությունյանին «գցել են»Ավինյան-Դավոյան հակամարտությունը խորանում է. Փաշինյանի ՍՄՍ-ին են սպասում«Ես եղել եմ և կմնամ ՀՀ քաղաքացի, հանգի՛ստ եղեք». Գևորգ ԿոստանյանԵՄ երկրների դեսպանները հավանություն տվեցին Հայաստանում դիտորդական առաքելության երկարաձգմանըՎրաստանն ու Հայաստանը հարգում են միմյանց ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը․ ԲոճորիշվիլիԱնծրագիր. տրանսպորտի սակագնի հետ կապված «շարժերը» կանխատեսելի էինՀՀ-ն ցանկանում է ոչ միայն հայ-ադրբեջանական, այլ նաև հայ-վրացական սահմանի սահմանազատում․ ԱԳՆ (տեսանյութ)Ադրբեջանը կշարունակի կառուցողական ջանքերը Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ. ԲայրամովՀՀ 2808 քաղաքացիներ ենթակա են ԱՄՆ-ից արտաքսման, որոնք կալանքի տակ չենՏակից դուրս չեն գալուՔՊ-ն 300 դրամը այլ տեղից է «քերելու»ԵԽԽՎ-ն Ադրբեջանին կոչ է անում ազատել Արցախի ղեկավարությանը և մյուս ռազմագերիներինԱրդարացումների ժամանակն ավարտվել է, Փաշինյանը պետք է հեռանա. Վարդան ՕսկանյանՆոր բեռ քաղաքացիների ուսերին ու նոր խնդիրներ բոլորի համարԱյս ամենը շատ բնական պատճառ ունի. իշխանությունը պահելու, պատասխանատվությունից ազատվելու՝ իր և իր թիմի ներքին վախերն ենԹել-Սելը պետք է վերահսկվի ֆինանսների նախարարության կողմից․ Հրայր ԿամենդատյանԵՄ-ին անդամակցելու Հայաստանի ձգտումը չի քննարկվի Եվրասիական միջկառավարական խորհրդում. ՕվերչուկԲաքուն կներկայացնի «AZAL»-ի հետաքննության արդյունքներըԱՄՆ-ը հերթական անգամ հետաձգում է F-35 կործանիչների արդիականացումըՎարշավայում Չարլզ III-ին քննադատել են Օսվենցիմի լեհ զոհերի մասին չխոսելու համարԵրևանի ավագանու արտահերթ նիստ կգումարվի՝ մեկ ուղևորության համար 150 դրամ սակագին սահմանելու օրակարգով
Քաղաքականություն

Միֆերի ապամոնտաժումը. Լեգենդ 4. Քոչարյանը ստեղծեց «շինարարական փուչիկը»

ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի շուրջ բազմաթիվ ստահոդ լեգենդներ են հորինվել, որոնցից մեկն էլ վերաբերում է «շինարարական փուչիկին»: Այլ կերպ ասած, այն շինարարական բումը, որ կար երկրում, որն ապահովում էր տնտեսական աշխուժություն, որն ապահավում էր տնտեսական աճ, ՀՀ նախկին վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի, էկոնմիայի նախարար՝ Ն. Երիցյանի թեթեւ ձեռքով որակվեց որպես «շինարարական փուչիկ»: Ձևակերպումը շատ արագ հոգեհարազատ դարձավ մի շարք լրատվամիջոցների, Տեր-Պետրոսյանական իշխանության տնտեսագետների, որոնք այն այլևս բաց չթողեցին։

«Շինարարական փուչիկ» արտահայտությունը սկսվեց շրջանառվել 2009 թվականից համաշխարհային ճգնաժամի տարիներին։ «Շինարարական փուչիկ» հասկացությունը դարձավ հայկական տնտեսագիտական մտքի ամենաքննարկվող թեման: Եւ հիմա տեղին է մեկ անգամ եւս շեշտել, որ «շինարարական փուչիկը» տնտեսագիտական կատեգորիա չէ միայն այն պատճառով, որ փուչիկ չի կարող ձեւավորել այն գործունեությունը, որը հանգեցնում է իրական ակտիվների ստեղծմանը:

Աշխարհում չկա այնպիսի կառավարություն, որը շինարարության տեմպերը կասեցնելու ծրագրեր հղանա ու իրագործի: Ու չկա նաեւ այնպիսի տեսություն, որը վտանգավոր կհամարեր շինարարության արագ աճը: Չկար, բայց հայտնվեց Հայաստանում: Ավելին, դրա հետ մեկտեղ սկսեցին Ռոբերտ Քոչարյանին մեղադրել նրա համար, որ Հայաստանը տնտեսական վերելք էր ապրում:

Առհասարակ հեշտ է եւ սեփական տեսանկյունից առավել օբյեկտիվ է չկարողանալու պատճառով չստեղծած արդյունքը, դրա բացակայությունը վերագրել ուրիշին, գտնել այլ մեղավորի ու հերոսաբար հրեշտակային անմեղությամբ պայքարել նշանակված մեղավորի դեմ, մանավանդ, երբ «մեղավորը» քեզ հետ գլուխ դնելու ցանկություն կամ ժամանակ չունի։ Բայց այս դեպքում դժվար է Ռոբերտ Քոչարյանին մեղադրել իր նախագահության տարիներին երկրում համարժեքը չունեցող շինարարական աշխատանքների կատարման համար՝ դրանք որակելով որպես «շինարարական փուչիկ»։ Ընդհանրապես անհասկանալի եւ դատարկ են «շինարարական փուչիկ» հորինողների փաստարկները։

Ի՞նչ են ուզում ասել «շինարարական փուչիկի» սցենարիստները, ի՞նչ էր պետք անել այդ «չարիք» «շինարարական փուչիկը» վաղաժամ պայթեցնելու համար (եթե դա կար)։ Կանգնեցնե՞լ շինարարությունը երկրում, վիժեցնե՞լ ներդրումային նախագծերը։ Հետաքրքիր է, թե շինարարական փուչիկ արտասանողներից ո՞վ էր պայքարելու շինարարության դեմ, եթե պետության ղեկավար լիներ։ Անհասկանալի է, թե ինչպես կարելի է երկրում հսկայածավալ, լայնամասշտաբ ներդրումներ բերող գործընթացին՝ շինարարության ակիտվությանն, անվանել շինարարական փուչիկ եւ դրա վրա եզրակացություններ անել։

1997 թվականի կապիտալ շինարարության ծավալները, 57 մլրդ դրամից աճելով, հասել են 2007-ին 667,3 մլրդ դրամի (2004-ին՝ 276,4 մլրդ, 2005-ին՝ 435,1 մլրդ, 2006-ին՝ 643,8 մլրդ)։

Օտարերկրյա ներդրումների՝ 1991-1997թթ․ գումարային ծավալը 125.9 մլն դոլար, 1998-2007թթ․՝ 3,651 մլրդ դոլար։

1998-2006թթ․ ընթացքում աղետի գոտու վերականգնման ծրագրերի շրջանակներում իրականացված շինարարական աշխատանքների շնորհիվ ավելի քան 20.000 ընտանիք բարելավել է բնակարանային պայմանները։

Ընդամենը փոքրիկ հիշեցում նրանց համար, ովքեր մոռացել են եւ տեղեկանք նրանց համար, ովքեր չգիտեն. Ռոբերտ Քոչարյանի ջանքերի շնորհիվ ամբողջովին, հիմնովին նորոգվել են Առնո Բաբաջանյանի անվան համերգասրահը, Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոնը, Արամ Խաչատրյանի անվան մեծ համերգասրահը, կառուցվել է Բարեկամության էստակադան (մի պահ պատկերացրեք, թե ինչ կլիներ երթեւեկության հետ այդ հատվածում հիմա, եթե այն ժամանակին կառուցված չլիներ), ամբողջությամբ թարմացվեց, նորոգվեց Հանրապետության հրապարակն ու Աբովյան փողոցը, Սախարովի հրապարակը, Իսակովի փողոցը, կառուցվեց Էրեբունին Արաբկիրին կապող ավտոճանապարհը, որով բեռնաթափվեց կենտրոնական հատվածի երթեւեկությունը:

Շատերն այսօր ձեւացնում են, թե չեն հիշում, որ Հյուսիսային պողոտայի կառուցման նախաձեռնությունը պատկանում է հենց Ռոբերտ Քոչարյանին: Երեւանի կենտրոնը խարխուլ, առնետներով լեցուն տնակների եւ կածան հիշեցնող փողոցների փոխարեն ստացավ մի կառույց, որով հիանում են մեր քաղաքի հյուրերը:

Ռոբերտ Քոչարյանի պաշտոնավարման օրոք կառուցվեցին միջպետական նշանակության ունեցող ճանապարհներ, դրանք հիմնովին նորոգվեցին, կառուցվեց Դիլիջանի ոլորանների թունելը, որի կառուցումը խորհրդային տարիներին այդպես էլ չավարտվեց:

Այնքան շինարարություն, որքան եղել է Քոչարյանի ժամանակ Հայաստանում, աղետի գոտում, չի եղել ոչ մի ժամանակ։ Եվ դատելով զարգացումներից՝ այն երկար ժամանակ դեռ մնալու է չհաղթահարված ցուցանիշ։

Ցանկացած իշխանություն նախ պետք է կարողանա այսպիսի ցուցանիշներ ապահովել, հետո պնդել, որ տնտեսական հեղափոխություն է անում, կախարդական փայտիկ էլ ունի։ Ծրագրված 4,9 տոկոս տնտեսական աճով տնտեսական հեղափոխությո՞ւն, թե՞ խոստումներով լի կախարդական փուչիկ։

Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահության տարիներին սկսվեց բնակելի շենքերի բուռն կառուցումը, որը թույլ տվեց շատ-շատերին լուծել բնակարանային խնդիրը, թույլ տվեց խուսափել սոցիալական խորը ճգնաժամից, քանի որ հետխորհրդային շրջանում չէր կառուցվել ոչ մի նոր շենք, իսկ տասնյակ հազարավոր երիտասարդ ընտանիքներ բնակարանի խնդիր ունեին:

Ի վերջո, շինարարաության վերելքը նպաստեց նաեւ իրական ներդրումների աճին: Ընդ որում, այնպիսի եւ հսկայածավալ, որի արդյունքներն իրենց վրա զգում էին երկրի բնակչության գրեթե բոլոր շերտերի ներկայացուցիչները:

Հատուկ պետք է ընդգծել, որ եթե չլիներ շինարարության ծավալների կտրուկ աճը, ապա երկրում չէին աշխուժանա այնպիսի ճյուղեր, ինչպիսիք են շինանյութերի արտադրությունը, կահույքագործությունը, կենցաղային տեխնիկայի շուկան, շինգործիքների արտադրությունը, բացի այդ չէին աշխուժանա կերամիկական առարկաների, սանտեխնիկայի, շատ ու շատ այլ բիզնեսներ:

Միաժամանակ այս ամենը հանգեցրեց նրան, որ կտրուկ նվազեց գործազրկությունը, կարելի է ասել վերացավ գործազրկությունը բարձրորակ եւ միջին շինարարների, էլեկտրիկների, սանտեխնիկների շրջանում: Այդ տարիներին իր գործի լավ մասնագետ գտնելը լուրջ խնդիր էր եւ սա էլ հանգեցրեց նրան, որ բազմաթիվ երիտասարդներ, որոնք այս կամ այն պատճառով մասնագիտություն չունեին, արհեստի չէին տիրապետում, սովորեցին այս կամ այն գործը:

Տնտեսագիտության մեջ գոյություն չունի «շինարարական փուչիկ», բայց գոյություն ունի «հիփոթեքային փուչիկ» հասկացությունը, որին մենք արդեն իսկ բախվում ենք:

Հիփոթեքային վարկերի տոկոսադրույքներն իջնում են, իսկ բնակարանների, տների գներն աճ են արձանագրում, քանի որ շինարարություն գոյություն չունի: Հիփոթեքային վարկով տուն գնողների թիվն այս կամ այն պատճառով աճում է, իսկ նոր բնակարաններ, նոր տներ անհրաժեշտ կամ բավարար քանակով չեն կառուցվում:

Եւ հիմա Հայաստանը բախվում է «հիփոթեքային փուչիկի» հետ: Բացի այդ, շուկան ծանր հարված է ստանալու նաեւ կառավարության կողմից իրականացվող անհասկանալի գործողությունների արդյունքում: Երբ որոշում ես գնալ գույքահարկի բարձրացման ճանապարհով, երբ ամեն ինչ անում ես, որ տուն, բնակարան պահելու ծախսերը կտրուկ աճեն, ապա բնակարան գնելու ցանկություն քչերը կունենան, բացի այդ, նրանք, ովքեր բնակարաններ ունեն, բայց ապրում եւ աշխատում են Ռուսաստանում, ԱՄՆ-ում, Ղազախստանում, Ֆրանսիայում, ԱՄԷ-ում, հաստատ ամեն ինչ անելու են այդ բեռից ազատվելու համար: Շուկան քանդվելու է, փլվելու է, որի մասին պոպուլիստ իշխանությունները, կարծես թե, չեն էլ մտածում:

Եւ վերջում ամենակարեւորի մասին՝ բուռն շինարարությունը, ոմանց կողմից հեգնանքով շեշտվող «շինարարական փուչիկը» հանգեցրեց նրան, որ արտագաղթը, բառիս բուն իմաստով կանխվեց, սկսվեց ներգաղթ: Ավելին, նույնիսկ այլեւս Ռուսաստան արտագնա աշխատանքի մեկնողների թիվը կտրուկ նվազեց: Հաճելի եւ օգուտով էր Հայաստանում մնալը եւ խոսելը: Սրանում համոզվելու համար, ուղղակի նայեք վիճակագրական չոր թվերը. Միայն և միայն 2005-2007 թվականներին է Հայասանում եղել ներգաղթ։ Ինչու՞. Որովհետեւ եղել է աշխատանք, այդ թվում բուռն զարգացող շինարարական ոլորտում։

Սա է իրականությունը, իսկ մնացածը սեփական տապալումները ուրիշի վրա բարդելու պարզ ցանկություն։ ՉԻ ստացվելու։

Վիգեն Երեմյան

«Իմ ձայնը» նախագիծ

myvoice.am