Իմ Հերոս նախագիծ
Գլխավոր Թոփ լուրեր Լրահոս Վիդեո Թրենդ
Բաքվում պատանդառված անձինք հեռախոսազրույց են ունեցել հարազատների հետ Առեւտրականներն արդեն 3-րդ անգամ բողոքի ցույցի են դուրս եկել Հունվարի 1-ից համայնքային երաժշտական, արվեստի և կերպարվեստի դպրոցների աշխատակիցների աշխատավարձը կբարձրանա շուրջ 30%-ով ԵՄ երկրների դեսպանները հավանություն տվեցին Հայաստանում դիտորդական առաքելության երկարաձգմանը Վրաստանն ու Հայաստանը հարգում են միմյանց ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը․ Բոճորիշվիլի ՀՀ-ն ցանկանում է ոչ միայն հայ-ադրբեջանական, այլ նաև հայ-վրացական սահմանի սահմանազատում․ ԱԳՆ (տեսանյութ) ՀՀ 2808 քաղաքացիներ ենթակա են ԱՄՆ-ից արտաքսման, որոնք կալանքի տակ չեն ԵԽԽՎ-ն Ադրբեջանին կոչ է անում ազատել Արցախի ղեկավարությանը և մյուս ռազմագերիներին Արդարացումների ժամանակն ավարտվել է, Փաշինյանը պետք է հեռանա. Վարդան Օսկանյան ԵՄ-ին անդամակցելու Հայաստանի ձգտումը չի քննարկվի Եվրասիական միջկառավարական խորհրդում. Օվերչուկ Այդ քայքայված բանակով այսօրվա իշխանությունը ամեն օր էլ ավելի քայքայելով նոր խնդիրներ է կատարում (տեսանյութ) «Սիլ պլազա»-ի տարածքը պետությանը չի վերադարձվի

Յուպիտերի Իո արբանյակի վրա գրանցվել է Արեգակնային համակարգի ամենահզոր հրաբխային ժայթքումըԱսպիրինի ցածր չափաբաժնի ամենօրյա ընդունումը կարող է կանխել հաստ աղիի քաղցկեղի կրկնությունըHonda-ն կարող է թողարկել 30,000 դոլարից ցածր արժեքով էլեկտրամեքենա Հյուսիսային Ամերիկայում արդեն 2026թ․Աստղագետները հայտնաբերել են պոտենցիալ բնակելի մոլորակ՝ Երկրից ընդամենը 20 լուսատարի հեռավորության վրաՄարտունիում երթևեկության կանոնները կոպտորեն խախտած «Նիվա»-ների վարորդները հայտնաբերվել են (տեսանյութ)Ֆրանսիան անհնար է համարում խաղաղապահներ ուղարկել ՈւկրաինաԿշարունակենք հավատարիմ մնալ տարածաշրջանում անվտանգության ապահովմանը. ՀՀ-ում ԵՄ առաքելություն15-ամյա պատանին ծեծի է ենթարկել 33-ամյա համաքաղաքացունՏրանսգենդեր զինվորները դատի են տվել Դոնալդ Թրամփին բանակում ծառայելու արգելքի պատճառով423 մեքենա կվերցնեն պաշտոնյաների ձեռքից (տեսանյութ)Նախկին ՔՊ-ականների հիմնած կուսակցության համագումարը կլինի փետրվարի 8-ինԺողովրդի գլխի տակ՝ «փափուկ բարձ»՝ լցված... քարերովԱնհետ կորածների ծնողները ԱԺ-ում են, նրանք փակ քննարկման են մասնակցելու (տեսանյութ)Ալեն Սիմոնյանը սպառնում է ԶԼՄ-ներին էլի դատի տալՆախկին սենատոր Բոբ Մենենդեսի՝ ծագումով հայ կնոջը ևս կարող է սպառնալ ազատազրկումԳերմանիայում Շոլցին «իդեալական կանցլեր» են անվանելԵրբ ՀՀ քաղաքացիները կազատվեն էլեկտրոնային ստորագրության ակտիվացման վճարից․ այլ մանրամասներՈստիկանության ծառայողների և աշխատակիցների նկատմամբ կիրառվել է 561 կարգապահական տույժՀայկական ավտոմեքենաները Ղազախստանում կազատվեն հարկերից. Նոր կարգավորումՎաշինգտոնի օդանավակայանից ոչ հեռու 64 ուղևորներով ինքնաթիռը բախվել է ուղղաթիռինԲաքվում պատանդառված անձինք հեռախոսազրույց են ունեցել հարազատների հետԻնչին կպել եք՝ աղետ է ու կորուստ, համատարած քաոս ու խենթանոց․ Լիլիթ ԳալստյանԴանիել Իոաննիսյան, Արմեն Մուրադյան, Ռոբերտ Ամիրխանյան. ովքեր են Հանրային խորհրդի անդամներըԹող կոռուպցիան ման գան իրենց մեջ, մենք հարկերը վճարում ենք, բայց չգիտես ինչու՝ մեր բյուջեն դատարկ է (տեսանյութ)Վրաստանը ցանկանում է միջնորդ լինել տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության ամրապնդման համար. Վրաստանի ԱԳ նախարարԻ՞նչ կլինի եթե մեկնեք հանգստի և զբոսաշրջային կազմակերպությունը սնանկանաՓետրվարի 1-ից հսկիչներ կլինեն հանրային տրանսպորտում. Արմեն ԳալջյանԱռեւտրականներն արդեն 3-րդ անգամ բողոքի ցույցի են դուրս եկելՀունվարի 1-ից համայնքային երաժշտական, արվեստի և կերպարվեստի դպրոցների աշխատակիցների աշխատավարձը կբարձրանա շուրջ 30%-ովՔաղաքական հնչեղ գործերով հայտնի դատախազ Հայկ Հարությունյանին «գցել են»Ավինյան-Դավոյան հակամարտությունը խորանում է. Փաշինյանի ՍՄՍ-ին են սպասում«Ես եղել եմ և կմնամ ՀՀ քաղաքացի, հանգի՛ստ եղեք». Գևորգ ԿոստանյանԵՄ երկրների դեսպանները հավանություն տվեցին Հայաստանում դիտորդական առաքելության երկարաձգմանըՎրաստանն ու Հայաստանը հարգում են միմյանց ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը․ ԲոճորիշվիլիԱնծրագիր. տրանսպորտի սակագնի հետ կապված «շարժերը» կանխատեսելի էինՀՀ-ն ցանկանում է ոչ միայն հայ-ադրբեջանական, այլ նաև հայ-վրացական սահմանի սահմանազատում․ ԱԳՆ (տեսանյութ)Ադրբեջանը կշարունակի կառուցողական ջանքերը Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ. ԲայրամովՀՀ 2808 քաղաքացիներ ենթակա են ԱՄՆ-ից արտաքսման, որոնք կալանքի տակ չենՏակից դուրս չեն գալուՔՊ-ն 300 դրամը այլ տեղից է «քերելու»ԵԽԽՎ-ն Ադրբեջանին կոչ է անում ազատել Արցախի ղեկավարությանը և մյուս ռազմագերիներինԱրդարացումների ժամանակն ավարտվել է, Փաշինյանը պետք է հեռանա. Վարդան ՕսկանյանՆոր բեռ քաղաքացիների ուսերին ու նոր խնդիրներ բոլորի համարԱյս ամենը շատ բնական պատճառ ունի. իշխանությունը պահելու, պատասխանատվությունից ազատվելու՝ իր և իր թիմի ներքին վախերն ենԹել-Սելը պետք է վերահսկվի ֆինանսների նախարարության կողմից․ Հրայր ԿամենդատյանԵՄ-ին անդամակցելու Հայաստանի ձգտումը չի քննարկվի Եվրասիական միջկառավարական խորհրդում. ՕվերչուկԲաքուն կներկայացնի «AZAL»-ի հետաքննության արդյունքներըԱՄՆ-ը հերթական անգամ հետաձգում է F-35 կործանիչների արդիականացումըՎարշավայում Չարլզ III-ին քննադատել են Օսվենցիմի լեհ զոհերի մասին չխոսելու համարԵրևանի ավագանու արտահերթ նիստ կգումարվի՝ մեկ ուղևորության համար 150 դրամ սակագին սահմանելու օրակարգով

Աղետը միայն գոտում չէ, այլ՝ մեր մտածողության մեջ

Բյուջեի քննարկումներն ամփոփելիս՝ վարչապետ Փաշինյանը աղետի գոտու վերաբերյալ օգտագործեց բառացիորեն գրեթե նույն ձևակերպումը, ինչ՝ 2003 թվականին նախագահ Ռ. Քոչարյանը։

«Աղետի գոտու վերականգնման պրոցեսում նոր փուլ է սկսվում... սոցիալական արտակարգ վիճակի տրամաբանությունը վերափոխելն է զարգացման տրամաբանությամբ», - Ն. Փաշինյան, դեկտեմբեր 2019:

«Աղետի գոտին պետք է վերափոխվի եւ դառնա զարգացման գոտի...»,- Ռ. Քոչարյան, 2003 թ.:

Եթե 16 տարի անց՝ այսքան փոփոխություններից հետո, նույն ձեւակերպումն է դարձյալ դառնում ուղեցույց, ապա մենք պետք է ընդունենք, որ աղետ է տիրում ոչ միայն նշված կոնկրետ գոտում, այլ՝ մեր մտածողության մեջ, պետությունն ընկալելու մեր ունակությունների մեջ։

1988-ից մինչ այսօր ամենատարածված ձեւակերպումը հետեւյալն է. պետությունը ոչինչ չարեց, պետությունն աղետի գոտին մոռացավ, մարդկանց թողեց մենակ և այլն։ Սա մոտ 30 տարի ասել են թե՛ քաղաքական եւ հասարակական դեմքերը, թե՛ մամուլը, թե՛ մտավորականությունը, թե բանից անտեղյակները։ Այստեղ իսկապես կա հիմնարար աղետի գործոն, եւ այն միայն աղետի գոտուն չէ, որ առնչվում է։

Պետությունը՝ ՀՀ բոլոր կառավարությունները, աղետի գոտում իրականացրել է բազմաթիվ լուրջ ծրագրեր, լուծել բազմաթիվ սուր խնդիրներ։ Մեր պետությունը միաժամանակ պատերազմ է հաղթել եւ երկրի ավերված 1/3-ը վերականգնել։

Մենք ունենք պետության հատվածային ընկալում, որի մեղավորը 30 տարի շարունակ մեր կիսատ-պռատ վերնախավերն են եղել, որոնք հասարակ ժողովրդի մոտ պետության միասնական ընկալում չկարողացան սերմանել՝ միասնական խնդիրների համակարգով հանդերձ՝ աղետի գոտի, Արցախ, սահմանամերձ գոտի եւ այլն։ Մենք չկարողացանք ընկալել, որ աշխարհագրական բաժանումները նման խնդիրների դեպքում խիստ պայմանական են, որ դրանք բոլորը մեկ ամբողջ են, եւ մեկի անհաջողությունն ուղղակի մյուսի պարտությունն է, իսկ մի տեղ իսկական առաջընթացը, հաջողությունը՝ մյուսի հաղթանակը, պետության հաղթանակը։ Այս ընկալումը մեզ կդարձներ զարգացման գոտի։ Մյուս կարևոր խնդիրը ձեւակերպման տակ ռեալ աշխատանքը դնելն է։

Այսօր բանտում գտնվող Ռ, Քոչարյանն աղետի գոտու համար արել է, թերեւս, բոլորից շատ, բայց հիմա այդ մասին հիշել չի կարելի։ Ուրիշներն էլ են արել՝ պատերազմող երկրի երիտասարդ վարչապետ Բագրատյանն էլ, Ս. Սարգսյանն էլ, Կարեն Կարապետյանն էլ։ Վստահ եմ՝ Փաշինյանն էլ կանի։

Ցավոք, այսօրվա Հայաստանի (նաև՝ երեկվա) մթնոլորտն այնպիսին է, որ ուրիշների արածը տեսնելը լավ տոն չէ, այսօր նախորդների արածի վրա կառուցելը չէ՛ զարգացումը, ուրիշի արածի մոռանալն է թրենդը, իսկ այսօր արվող ցանկացած բան, եթե անգամ կառուցվում է նախորդների աշխատանքի վրա կամ կրկնում նրանց արածը, աննախադեպ է եւ հեղափոխական։ Սա կոչվում է պետական մտածողության դեֆեկտ։ Ինչո՞ւ ենք մենք զարգացումը պատկերացնում միայն մե՛ր կետից սկսած։

Աղետի գոտում մենք ունեցել ենք փուլեր. սկսած 1988-ից մինչև այսօր եւ խորհրդային Հայաստանի իշխանություններից մինչեւ այսօր հսկայական գործ է արվել՝ ըստ տարբեր փուլերի տրամաբանության։
Իսկական հեղափոխական զարգացում է եղել երկրորդ նախագահի օրոք, եւ դրա մասին չպետք է վախենալ խոսել՝ գոնե այն պատճառով, որ Փաշինյանի եւ հաջորդների անելիքը եւ արվածը նկատվի, լինի ավելի լավը։

Տեղեկանք.

«Միայն Լինսի հիմնադրամի «Բնակարանաշինություն» ծրագրով Շիրակի եւ Լոռու մարզերում կառուցվել է 9 եւ ավելի բալ սեյսմակայունությամբ 149 շենք` 3674 բնակարանով: Շիրակում բնակիչներին է հանձնվել 86 շենք. 85-ը՝ Գյումրիում, մեկը` Ախուրյանում: Դրանցից 48-ը նորակառույց է, 38-ը` ուժեղացված եւ վերականգնված: Լոռիում բնակիչներին է հանձնվել 63 շենք, որից 49-ը Սպիտակում, 3-ը` Վանաձորում, 9-ը` Ստեփանավանում և 2-ը` Գուգարք գյուղում: Դրանցից 52-ը նորակառույց է, 5 –ը՝ ուժեղացված եւ վերականգնված: Ավարտվել է կիսակառույց 6 շենքի շինարարություն:

Գյումրի քաղաքում կառուցապատվել է քաղաքի մուտքը համարվող Երևանյան խճուղին, Շիրակացի փողոցը, Անտառավան թաղամասի բնակելի գոտին, Հույս թաղամասը եւ Շառլ Ազնավուրի հրապարակը: Սպիտակում կառուցվել են պայմանական անվանումներով Կենտրոն 1, Կենտրոն 2 եւ Կենտրոն 3 թաղամասերը: Այս նորաստեղծ բնակարանային համալիրի նախագիծը արժանացել է Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի ամենամյա մրցանակին:

Այսպիսով` 149 շենք, 3674 բնակարան: Սա նշանակում է, որ 3674 ընտանիք հրաժեշտ է տալիս ժամանակավոր տնակներին:

Պետական եւ դոնոր կազմակերպությունների միջոցների հաշվին իրականացված շինարարական աշխատանքների շնորհիվ լուծվել են 4969 ընտանիքի բնակարանային խնդիրները, որոնցից 4126-ը՝ «Լինսի» հիմնադրամի միջոցների հաշվին։

1998-2006թթ․ընթացքում ավելի քան 20 հազար ընտանիք բարելավել է իր բնակարանային պայմանները։

ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության օժանդակության ՀՀ Շիրակի եւ լոռու մարզերում 2001-2004թթ․ իրականացված աղետի գոտու վերականգնման ծրագրի բնակարանների գնման վկայագրերի տրամադրման բաղադրիչի շրջանակներում 5914 ընտանիք ձեռք է բերել բնակարան։ 2005-2006 թվականներին նախաձեռնությունը շարունակվեց պետական բյուջեի միջոցների հաշվին, որի շրջանակներում լուծվեցին եւս 628 ընտանիքի բնակարանային խնդիրները։

2005-2006 թվականներին պետական միջոցների հաշվին ՀՀ Շիրակի եւ Լոռու մարզերի գյուղական բնակավայրերում անավարտ շինարարության բնակելի տների ավարտման միջոցով լուծվել են 960 անօթեւան ընտանիքների բնակարանային խնդիրները»։

Այսպես կարելի է երկար շարունակել։ Հետո անցնել, թե ինչպես, պետության արածը տեսնելուց հետո, մասնավորը սկսեց ակտիվ ներդրումներ անել, եւ իսկական զարգացումը նոր թափ ստացավ։ Իհարկե, աղետի գոտում կան շատ չլուծված հարցեր, որոնք պետք է վաղուց լուծված լինեին, կամ այնպիսիք, որոնց լուծումը նույնիսկ այսօր չի երևում։ Սրանք նույնպես միասնական խնդիրներ են, եւ պետք է փորձել լայն նայել դրանց՝ լուծումներ գտնելու համար։

Իհարկե, 2003-ին եւ 2019-ին հնչած «զարգացում» ձևակերպումը չի կարող նույն բովանդակությունն ունենալ։ Այսօր նոր խնդիրներ պետք է դրվեն, նոր մոտեցումներ, նոր թանկ նախագծեր, որոնցից պետք չէ վախենալ։

Ի վերջո, զարգացումը միայն բնակարանը չէ. այն կյանքով լցված քաղաքներն ու գյուղերն են. աշխատատեղերը, թատրոնները, սրճարանները, համերգասրահները, դպրոցներն ու բուհերը, տուրիզմը եւ այլն։

Կարեն Կարապետյանի կառավարությունն այս ուղղությամբ բավականին հետաքրքիր ծրագրեր էր սկսել։ 2020-ի բյուջեում եւ ծրագրերում կա՞ն դրանք, թե՞ այս հարցում էլ ենք զրո կետից սկսում։

Կան շատ հետաքրքիր նոր առաջարկներ՝ կառավարությունից դուրս գտնվող անձանցից. դրանք քննարկելո՞ւ ենք, թե՞ ժամանակը չէ դեռ, դրանք «մերը» չեն։

Գյումրին ունի զարգացման մեծ պոտենցիալ՝ իր օդանավակայանով։ Քննարկվու՞մ են Երևանից Գյումրիի օդանավակայան ուղիղ գնացքի հնարավորությունը, «Զվարթնոցը» բեռնաթափելու ծրագրերը, եւ արդյոք պե՞տք էր Ryanair-ը Զվարթնոց բերել, թե՞ գուցե միայն Գյումրի։ Քննարկո՞ւմ ենք Գյումրիի մարզադաշտը կարգի բերելու հարցը եւ հավաքականի որոշ խաղեր այնտեղ անցկացնելը, քննարկվու՞մ է Գյումրիում նոր համերգասրահի կառուցման հարցը եւ համաշխարհային բարձրորակ երաժշտություն եւ կատարողների Գյումրի բերելու հարցը եւ Երեւանից մարդկային հոսքեր ուղղելը։ Հեշտ է Երեւանի կենտրոնում Ֆիլհարմոնիայի շենքի վրա հովանավորի անուններ փոխելը՝ իշխանության կոնյուկտուրայից կախված, իսկ գուցե փորձենք դա անել Գյումրիո՞ւմ։

Կարո՞ղ ենք որեւէ հայտնի բրենդ բերել, ասենք, Սպիտակ։ Քարդաշյանի ներքնազգեստի արտադրությունը մի պահ կարծես դարձավ հայկական երազանք։ Բայց կան ուրիշ Քարդաշյաններ եւ ուրիշ տեսականի։ Կարեւորը խնդիրը դնելն է։

Ակնհայտ է, որ աղետի գոտու գյուղերի վերականգնումը հնարավոր է միայն ռեգիոնի քաղաքների վերականգնմանը համակցված, նոր տեսակի զարգացող ագլոմերացիաների տրամաբանության մեջ։ Ունե՞նք մշակված ծրագիր, թե՞ հիմա դրա ժամանակը չէ...

Ամփոփում

Երբեք չի կարելի ասել, թե պետությունը 31 տարում աղետի գոտւ համար բան չի արել։ Դա այդպես չէ, արել են բոլորը. այդ ընթացքում մեր փոքր պետությունը պատերազմ է հաղթել ու տնտեսություն վերականգնել։

Աշխարհի ամենատարօրինակ աղետի գոտին մերն է՝ ավերումից հետո այդքան Եվրոպայի, աշխարհի չեմպիոն, օլիմպիական չեմպիոն տվող, այդքան տաղանդավոր մարդ տվող հասարակությունը զարգացման ահռելի, աննկարագրելի պոտենցիալ ունի։ Պետության խնդիրն այդ պոտենցիալի ռեալիզացիայի ապահովումն է։

Աղետի գոտուց զարգացման գոտի անցումը մերը մտածողության մեջ է, եւ այն բյուջետային հատկացումներով չէ միայն ձևակերպվում։ Նոր մտածողություն է պետք, նոր նախագծեր, երկրում՝ նոր մթնոլորտ։

«Այլընտրանքային նախագծեր խումբ»