Պատերազմի եւ պատերազմի միջեւ. նոր տարբերակ 3
Հավանական սցենարներ
Նման զորքերի և մարտական պատրաստության առկայության դեպքում հայկական զինված ուժերը պետք է ամեն ինչ անեն, որպեսզի զորքերի հիմնական դասավորությունը և գործողությունների պլանները քողարկվեն հիմնականում ակտիվ տեղաշարժերի միջոցով: Հայկական զինված ուժերը պետք է կազմեն ճկուն հարձակողական պլան, որի իրականացման հաջողությունը պետք է հիմնված լինի հրամանատարական կազմի ինքնուրույն և նախաձեռնողական մոտեցումների, անձնակազմի մարտական բարձր պատրաստության և, որոշ զինատեսակների դեպքում, որակյալ առավելության վրա:
Դրանից հետո, օգտվելով հակառակորդի քայլերից ու ագրեսիվությունից, առանց պատերազմ հայտարարելու, արագ ու կանխավ, թեկուզ մաս-մաս կատարված մոբիլիզացիայից հետո, հայկական օդուժի անակնկալ հարվածի հետ զուգահեռ, հայկանան ցամաքային զորքերը պետք է անցնեն հարձակման: Հարձակումը պետք է լինի շատ արագ, այնքան արագ, որ ուղղակի հակառեակցիան անիմաստ լինի և արդեն հարվածների ենթարկված ենթակառուցվածքների պարագայում դառնա մի մեծ ու անկառավարելի գործընթաց ադրբեջանական ԳՇ-ի համար: Օդուժը առաջին հարվածները պետք է հասցնի օդանավակայաններին և առանց ժամանակ կորցնելու անցնի հրամանատարական կետերին ու Կուր գետի կամուրջներին: Ադրբեջանական կորպուսների մատակարարման ուղիները ուղղակի պետք է մշտապես ենթարկվեն հարվածների: Հարձակման հիմնական ուղղությունը պետք է լինի Մարտակերտ-Թարթառ-Եվլախ ուղղությունը: Ձորախմբի ձախ թևով պետք է հարվածել Գանձակի ուղղությամբ, արագ հաջողության չհասնելու պարագայում անգամ կարելի է շրջափակել քաղաքը` թողնելով, որ խաղաղ բնակչությունը հանգիստ դուրս գա քաղաքից և լրացուցիչ խնդիրներ ստեղծի առանց այն էլ մատակարարման խնդիրներ ունեցող ադրբեջանական բանակի համար: Այս ուղղությամբ հայկական բանակի դիրքերը Կուրից հեռու են ընդամենը 50 կմ:
Նույն ժամանակ Արցախյան բանակի ուժերով կարող է օգնող հարված հասցվել նաև կենտրոնական և հարավային ուղղությամբ` որևէ բարենպաստ գծերով, որը թույլ կտա իրավիճակը: Հիմնական հարվածին օգնող և նույն խնդրի լուծմանը նպաստող մյուս հարվածը պետք է հասցնի ՀՀ ԶՈՒ Երրորդ բանակային կորպուսը, որը կենտրոնով հասցված հիմնական հարվածով, Թովուզի շրջանում հակառակորդի ուժերը պետք է բաժանի երկու մասի և, իր ձախ թևից հասցնելով երկրորդ հարվածը Ղազախ-Թովուզ գծով, պետք է թեքվի դեպի արևելք ու, նեղ ճակատով ադրբեջանական բանակին մաքրելով, դուրս բերի Շամքոր-Գանձակ ուղղություն ու փորձի Արցախյան բանակի ձախ թևի հետ ստեղծել լիարժեք ակցան: Այս գործողությունների հաջող իրականացմանը կարող են նպաստել նաև լավ ճանապարհային ցանցը, որը գոյություն ունի այս հատվածում:
Եթե օդուժը երկու օրում թեկուզ միայն օպերացիոն այս ուղղությամբ վերջնական ստանա օդային լիարժեք գերակայություն, ապա ադրբեջանական զինված ուժերի ցանկացած վերախմբավորում կամ համալրում կարող է վիժեցվել, իսկ մարտական գործողությունները կդառնան լիովին կանխատեսելի: Այս և այլ խնդիրների համար կարող է և պետք է լայնորեն կիրառվի օդային դեսանտ: Մինչև գումարտակի կազմով օդային դեսանտը, որը կարող է իջեցվել մինչև 15-20 կմ խորությամբ, պետք է կարողանա ժամանակին չեզոքացնել կարևոր հանգուցային կետեր, խնդիրներ ստեղծել կոմունիկացիաների վրա, ոչնչացնել կամուրջներ և այլն: Կանխելով հակառակորդի առաջին վերախմբավորման և հակագրոհի փորձերը, թեկուզ տեղ-տեղ կատարելով մարտավարական նահանջ` հայկական զորքերը պետք է ստեղծեն նոր, ավելի փոքր խմբավորում, որը կջախջախի Արցախի հյուսիսարևելյան ուղղությամբ եղած հակառակորդի ուժերի մնացորդները և օդուժի հզոր հարվածների տակ դուրս կգա Մինգեչաուր: Վերջինիս գրավումով Ադրբեջանը կկորցնի իր հյուսիսարևմտյան շրջանները, որոնք առանց այդ էլ, առանց բնական ու աշխարհագրական կապի, սեպի պես մխրճված են ՀՀ և Վրաստանի միջև:
Նույն ժամանակ հայկական ԶՈւ-ն, հիմնական ուժերը վերախմբավորվելով, պետք է կատարի աջաթևյան զորաշարժ և հասցնի հարված Բարդա-Աղջաբեդի ուղղությամբ և օգնի չորրորդ ՊՇ-ի հիմքով ստեղծված հարվածային խմբավորմանը: Այստեղ հասնելով հաջողության, որը ապահովում է ճկուն օդուժը, հայկական ուժերը պետք է անցնեն հաջորդական ակտիվ գործողությունների արդեն հարավում:
Կենտրոնում և հարավում անգամ հասնելով մասնակի հաջողությունների և հետ մղելով հակառակորդի անկանոն հակագրոհները` հայկական բանակի հիմնական ուժերը պետք է հասնեն մինչև Կուր- Մինգեչաուր-Եվլախ-Զարդոբ ուղղությամբ և Արդբեջանը դրանով փաստացի մասնատեն երկու նոր մասերի: Անգամ հետագա հաջողությունների զարգացման դժվարությունը Կուրի ձախակողմյան լայն շրջադարձի հունով, միևնույն է, Ադրբեջանին կկանգնեցնի ծանր պարտության և անգամ մասնատման առաջ և կապահովի վերջնական հաղթանակ:
Հակառակորդի հակագրոհներից պաշտպանվելու համար կարելի է ստեղծել ամուր պաշտպանական բնագիծ Կուրի հոսանքով դեպի հարավ` մինչև Զարդոբ, որից հետո դեպի արևմուտք Աղջաբեդի, որից դեպի հարավ-արևելք`մինչև Բահրամթեփե, այսինքն` Արաքսի հունով դեպի իրանական սահման: Այս սահմանը, շնորհիվ ջրային լավ ցանցի, կարող է դառնալ լավ պաշտպանական շերտ ու բնագիծ: Նույն ժամանակ հայկական օդուժը կարող է հասցնել հեռահար հարվածներ հակառակորդի վերախմբավորման փորձ կատարող բանակի հիմնական ուժերի նկատմամբ` թույլ չտալով ձևավորել հզոր հարձակողական խմբավորումներ:
Ընդհանուր հարձակողական գործողությունը կարող է տևել երեքից չորս շաբաթ` ամեն հիմնական բնագիծ դուրս գալուց հետո կատարելով զորախմբերի վերախմբավորումներ երկուսից երեք օր ժամանակում: Օդուժը պետք է կատարի առնվազն օրական 160-200 մարտական թռիչք` չհաշված տրանսպորտային թռիչքները: Օդուժը հատկապես ակտիվ պետք է լինի զորախմբերի վերախմբավորումների ժամանակ: Այստեղ մեծ դեր պետք է ունենան տրանսպորտային ուղղաթիռները, որպես ամենաարագ միջոցներ: Դրանք պետք է կատարեն նաև օդային դեսանտավորում: Զրահատեխնիկայի և հրետանու համար ընդհանուր մարտապաշարի ծախսը կարող է կազմել մինչև 8-10 մարտապաշար, ինչը ենթադրում է մատակարարման հստակ ու արագ գործող համակարգ:
Ահա այն բանաձևը կամ ճանապարհը, որով պետք է ծնկի բերել հակառակորդին
Վան Սեբաստացի