Նոր Սերբիայի դասերը
Քաղաքական մտքի անկման եւ ժողովրդի հուզականության հետեւանքները ծանր են նստում շատ պետությունների համար։ Հիշո՞ւմ եք հարավսլավիայի, ապա Սերբիայի եւ Չեռնոգորիայի Հանրապետության նախագահ Սլոբոդան Միլոշեւիչին: Հիշո՞ւմ եք, որ «առաջադեմ», ասել է թե «Նոր Սերբիայի» ջատագովների ծափերի եւ աղաղակների ներքո 2001թ. նրան իր հայրենիքում ձերբակալեցին, կալանավորեցին եւ հանձնեցին Հաագայի միջազգային դատարանին:
Սերբ առողջ, բանականությունը չկորցրած քաղաքական գործիչների ձայնն այն ժամանակ չէր լսվում: Սերբերը կամ նրանց ագրեսիվ զանգվածը վստահ էր, որ «հրեշի» կալանավորումից հետո իրենց կյանքը կտրուկ կլավանա, եվրոպացիները Կոսովոն վերջապես կվերադարձնեն իրենց, կհայտնվեն Եվրամիությունում:
Սերբիայի այն ժամանակվա առաջնորդներն էլ, որոնց մասին այսօր անգամ սերբերն են մոռացել, կրակի վրա յուղ էին լցնում, թեժացնում կրքերը, Միլոշեւիչի վրա բարդելով ամենածանր եւ անմարդկային մեղադարանքները: Նրանք ուզում էին արժանանալ եվրոպական առաջնորդների բարեհաճ վերաբերմունքին:
Սկսվեց դատավարությունը մի մարդու դեմ, որին «Նոր Սերբիայի» իշխանությունները կալանավորել եւ հանձնել էին Հաագայի դատարանին միայն նրա համար, որ նա փորձում էր փրկել Կոսովոն, որը սերբ ժողովրդի բնօրանն է, որտեղ կազմավորել եւ ձեւավորվել է սերբ ժողովուրդը, որտեղ մահմեդական ալբանացիները սկսեցին բնակություն հաստատել Օսմանյան կայսրության տիրապետության շրջանում: « Նոր Սերբիայի» մամուլը տարիներ շարունակ սուտ եւ կեղծիք էր հրապարակում Միլիշևիչի մասին, նրան նշանակում թիվ մեկ մեղավորը։
Միլոշեւիչը փորձում էր փրկել Կոսովոն: Գուցե նա մարտավարական եւ ռազմավարական սխալներ թույլ տվեց, գուցե միամտաբար հավատաց իրեն աջակցություն հայտնած երկրներին, բայց նա ամեն ինչ անում էր հանուն իր հայրենիքի, հանուն սերբերի, ինչը նրան չներեցին հենց սերբերը: Միլոշեւիչի համար ամենամեծ ողբերգությունը հենց սա էր, եւ ոչ թե որ իրեն դատում են: Նա պատրաստ էր այդ դատին մասնակցել իր հայրենիքում, նա պնդում էր, բարձրաձայնում, որ եթե անգամ հանցանք գործել է, ապա այդ հարցը պետք է լուծի սերբական դատարանը: Նա իրեն ոչ մի հարցում մեղավոր չէր համարում եւ անգամ հրաժարվեց փաստաբանից, Հաագայում վերածվելով ինքն իր պաշտպանի:
Միլոշեւիչը լինելով կրթված եւ զարգացած մարդ դատարանում քարուքանդ էր անում իրեն ներկայացված մեղադրանքները: Գնալով ավելի ու ավելի ակնհայտ էր դառնում, որ մեղադրանքը դատարկ է՝ շինծու: Այսուհանդերձ, քառամյա դատական գործընթացը քայքայեց Միլոշեւիչի նյարդերը: Նա նեղացած էր սերբ ժողովրդից, որն այդ տարիների ընթացքում այդպես էլ ուշքի չեկավ, չհասկացավ, որ Եվրոպան իրենց լավ կյանք հենց այնպես չի նվիրելու: 2006-ին Միլոշեւիչին բանտախցում հայտնաբերեցին մահացած: Նա այդպես էլ նեղացած սերբ ժողովրդից հրաժեշտ տվեց երկրային կյանքին: Սիրտն ի վերջո չդիմացավ:
Սլոբոդան Միլոշեւիչի ողբերգական մահից տասնմեկ տարի անց Հաագայի դատարանը խոստովանեց, որ Սերբիայի նախկին նախագահը մեղադրանքի որեւէ կետով հանցավոր չէ: Այս լուրը ինչպես արագ հայտնվեց, այնպես էլ արագ անհետացավ: Եվրոպան շահագրգռված չէ այս թեմայի քննարկմամբ, սերբերն էլ ամաչում են: Նրանք այս տարիների ընթացքում հասկացան, որ իրենց առաջնորդը մեղավոր չէր, որ նրան զոհաբերելով իրենց կյանքը չլավացավ, իսկ Կոսովոն էլ չկարողացան վերադարձնել:
Հիմա, երբ նույն դատարանն ուսումնասիրեց, քննեց Ռադկո Մլադիչի եւ Ռադովան Կարաջիչի գործը, միաժամանակ ապացուցեց, հաստատեց, որ Միլոշեւիչը ոչ միայն որեւէ ցեղասպանություն չի կազմակերպել, այլ նաեւ անգամ ամենաչնչին հանցանք չի գործել, որը հետապնդվում է քրեական օրենսգրքով:
Սլոբոդան Միլոշեւիչի կալանավորումից անցել է 18, իսկ մահից՝ 13 տարի: Սերբիան Եվրամիության անդամ չէ, սերբերը մնացել են իրենց խնդիրների հետ, սերբերը հասկացել են իրենց կոպիտ սխալը, բայց արդեն ուշ է. Կոսովոն այլեւս հետ չեն բերի, առավել եւս Միլոշեւիչին:
Միլոշեւիիչի կալանավորումը եւ հանձնումը Հաագայի դատարանին սերբ ժողովրդի պատմության ամոթալի էջերից մեկն է: Վստահաբար կարելի է պնդել, որ եթե դատավարությունը լիներ Սերբիայում, ապա Միլոշեւիչն այդպես իրեն վիրավորված, ընկճված չէր զգա եւ սիրտն էլ կդիմանար, եւ նա շատ հանգիստ եւ հետեւողականորեն կապացուցեր իր արդարացիությունը, իսկ այդ ընթացքում էլ Սերբիայում քաղաքական գործընթացները բոլորովին այլ ուղղությամբ կգնային, իսկ աշխարհն էր ավելի հարգանքով եւ զգուշավոր կմոտենար Սերբիային, խուսափելով ճանաչել Կոսովոյի անկախությունը:
Շաբաթներ առաջ ամերիկյան մի բարձրաստիճան պաշտոնյա անդրադառնալով ՆԱՏՕ-ի կողմից Բելգրադի ռմբակոծմանն ու հրթիռակոծմանը, ասաց, թե սերբերը կհասկանան իրենց եւ ըմբռնումով կմոտենան: Ցինիզմ, բայց սերբերն այս կտրվածքով արժանի էին նման վերաբերմունքի: Այսպես է լինում, երբ մոռանում են ազգային արժանապատվության մասին, երբ քաղաքական ղեկավարները մանուկ են լինում, երբ ժողովուրդը հոգեխռով եւ հուզական է լինում:
Այսպես կոչված, միջազգային հանրությունը Սերբիայից ստացավ այն ինչ ուզում էր, իսկ հիմա այն իրենց չի հետաքրքրում: Սերբիան ոչ նավթային պաշարներ ունի, ոչ ծով, ոչ հարուստ հանքային այլ ռեսուրսներ, բացի այդ բավական լավ կտրված է Ռուսաստանից: Սերբիան Եվրոպային պետք է հենց այս տեսքով:
Դատավարության ընթացքում Միլոշեւիչի առողջությունը քայքայվել էր: Դատական նիստերը հետաձգվում էին, Ռուսաստանն անգամ պահանջեց մարդասիրություն ցուցաբերել եւ թույլ տալ, որ Սերբիայի նախկին նախագահը բուժումը շարունակի քաղաքացիական բարձրակարգ հիվանդանոցում, բայց բանականության ձայնը խլացվում էր:
Դատական որոշման 2 հազար 590 թերթերից եւ ոչ մեկում որեւէ տող չկա, որն ապացուցում է նրա մեղավորությունը: Նա ընդամենը չի ցանկացել թույլ տալ Սերբիայի անկումը եւ ամեն ինչ արել է Կոսովոն պահելու համար:
Պարսկական ասացվածքն ասում է՝ իմաստունը սովորում է այլոց սխալներով, խելոքը՝ իր, իսկ հիմարը դրանք կրկնում է: Հիմա մենք նայում ենք մեր շուրջ, տեսնում ենք, թե ինչ կատարվեց Վրաստանում, Սերբիայում, այլուր, բայց սխալներ ենք թույլ տալիս, հետո դրանք կրկնում:
Մեզ մոտ եւս շատ շուտով պարզվելու է, որ դատում են նրանց ում պետք չէ դատել, քանի որ քրեական արարք որպես այդպիսին չկա, դատում են նրանց, ովքեր փրկել են մեր երկիրը փլուզումից եւ միավորել մեր տարածքները, ովքեր ամրացրել են մեր բանակը եւ սահմանները: Պարզվելու է, բայց ամեն ինչ պետք է անել, որ այդ ամենն ուշացած չլինի:
Գեղամ Նազարյան
Top-News.am