Այսօր՝ 20 ապրիլի 2024թ., 00:00
Կանաչ տարածքները բարելավում են աղիքների և մաշկի միկրոբիոմի կազմը Կանադացի գիտնականները սովորել են ռետինե և պլաստիկ թափոններից նավթամթերք արտադրել Շարունակում ենք Հայաստանի հետ դաշնակից մնալ, կարծում եմ՝ այնտեղ կան մարդիկ, որոնք հասկանում են ՌԴ-ի դերը Հայաստանի անվտանգության և տնտեսական զարգացման գործում Ռուբեն Վարդանյանը հացադուլ է հայտարարել. նա պահանջում է բոլոր հայ բանտարկյալների անհապաղ և անվերապահ ազատ արձակումը ԿՀՎ տնօրեն. Առանց ԱՄՆ-ի օգնության Ուկրաինան կարող է պարտվել պատերազմում մինչև տարեվերջ WhatsApp-ում արհեստական բանականության գործառույթ կներդրվի․ ի՞նչ է այն անելու Էդ խեղճ մարդիկ ի՞նչ են անում, երկու կոպեկ փող են աշխատում․ քաղաքացի Խանութներում 30 տարեկան բարետես աշխատող են ուզում․ Բարետես եմ, բայց 30 տարեկան չեմ․ առևտրական 3 ելույթ «նախկին» Փաշինյանից՝ բռնությունն արմատախիլ անելու մասին ՊԵԿ նախկին փոխնախագահը հրավիրվել է դատախազություն. «Հրապարակ» Իսրայելի կողմից Իրանին հարվածելու թիրախը եղել է Սպահան քաղաքի մոտ գտնվող ավիաբազան Եթե երկրի ղեկավարը ժամանակ ունի զննելու դպրոցների պահարանների կախիչների որակը, թող ժամանակ գտնի նաև hրթիռները «զննելու» համար․ Դավիթ Տոնոյան Փորձում են այնպես անել, որ հայերը մոռանան Արցախի կորստի մասին՝ ջնջելով «Արցախ» անունը ժողովրդի հիշողությունից Իրանի միջուկային օբյեկտներին ոչ մի վնաս չի հասցվել. ՄԱԳԱՏԷ-ն՝ Իսրայելի հարվածի մասին Հիվանդանոցներում պետպատվերով բուժումները կասեցվել են Ինչպես են այս տարի նշելու Քաղաքացու օրը Մենք հետևողական ենք լինելու, սա չի կարող մնալ անհետևանք․ Լևոն Քոչարյանը՝ Սամվել Վարդանյանին խոշտանգելու մասին Իրանի տարածքում հրթիռային հարվածներ չեն գրանցվել. լրատվամիջոց ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ Թրենդային է դարձել ընդդիմադիր դաշտի ներսում, որ խորհրդարանական ընդդիմությունն ավելի շատ ունենա ընդդիմություն, քան իշխանությունները Ո՞նց կարելի է դավաճանությունը ներկայացնել որպես փրկություն. Գնդակահարության արժանի է այդ իշխանությունը. Աջապահյան Փաշինյանի՝ տավուշյան վերջին այցից հետո ՔՊ-ում փորձում են հասկանալ՝ ինչ է փոխվել վերջին օրերին Իրական արդարությունն այն է, որ ԼՂ-ից տեղահանվածները վերադառնան․ Բրեդ Շերման Իսրայելը հարվածել է Իրանին. լրատվամիջոց Կմասնակցի արդյոք Փաշինյանը Մոսկվայում կայանալիք շքերթին Սրանց «թեթև» ձեռքով շատ արագ մոտենում է անվերադարձի կետին․ Մհեր Մելքոնյան Հագեցնող սնունդը նվազեցնում է քաղցրեղենի ցանկությունը Ստեղծվել է անօդաչու թռչող սարք, որը կարող է հիշել մարդուն և հետապնդել նրան Տղամարդը դատի է տվել 50 կանանց, որոնց հետ ծանոթացել է Tinder-ում Չափազանց բարդ տնային աշխատանքը վնասում է երեխաներին Սպորտ դիտելը ակտիվացնում է ուղեղում պարգևատրման համակարգը Վրաստանի «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքը ներշնչվել է Կրեմլի կողմից․ Միլլեր Խաղաղ օվկիանոսում հայտնաբերվել են ավելի քան 50 նոր տեսակի օրգանիզմներ ՆԱՏՕ-ն հայտարարել է, որ պայմաններ չի տեսնում Ուկրաինային դաշինք հրավիրելու համար Դեմ չենք, որ հաղորդումը հեռարձակվի ուղիղ եթերով, բայց Մայր Աթոռն ինքն է որոշում, թե ով պիտի ներկայացնի եկեղեցու դիրքորոշումները․ Եսայի քահանա Արթենյան՝ Պետրոս Ղազարյանին Անընդունելի է ՀՀ առկա տարածքի որևէ հատվածից միակողմանի զիջում՝ առանց սահմանազատման գործընթացի ամբողջական իրականացման․ «Ապրելու երկիր» Ադրբեջանը քանդել է Շուշիի Կանաչ ժամը «Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքը կոչված է կանխելու Ուկրաինայի ճակատագրի կրկնությունը, Կոբախիձե Իրանը Իսրայելի դեմ պատասխան հարվածի ժամանակ օգտագործել է միայն հնացած հրթիռային զենքեր. ԻՀՊԿ Կայծակը հարվածել է Աբու Դաբի-Երևան չվերթի ինքնաթիռին (տեսանյութ) Թուրքիայում երկրաշարժ է տեղի ունեցել Ուկրաինան ինքը պետք է բանակին ապահովի կենդանի ուժով․ Ստոլտենբերգ Սամվել Վարդանյանի գրավը վճարելու համար ամբողջ գումարը 5-6 ժամում հավաքվեց․ փաստաբան Հակառակորդը T90-ով էր անցել հակագրոհի, Իշխանը չէ, ուզում է՝ Պետրոսը լիներ, չէր կարող բան անել․Վահանյանը ցուցմունք տվեց ԵՄ-ն ի գիտություն է ընդունում ԼՂ-ից ռուսական զnրքերի դուրսբերման մասին հայտարարությունը Վայոց ձորում կողաշրջվել է իրանական համարանիշերով բեռնատարը Աննա Հակոբյանի մոտ ընդունելությանը տեսա ժամանակին Ռիտա Սարգսյանին ստվերի պես հետևող ստախոս կանանց, նրանց դեմքը էյֆորիա էր արտահայտում, նոր կուռք է հայտնվել ՔԿ․ Ադրբեջանի քաղաքացին սպանել է մոսկվացուն՝ կայանելու առիթով նկատողության պատճառով Հայաստանը 2023-ին կոնյակի ամենախոշոր մատակարարն է Ռուսաստանին ԼՂ հայերը պետք է հնարավորություն ունենան վերադառնալ հայրենիք, եթե ապահովվի նրանց անվտանգությունը. ՌԴ ԱԳՆ Ժողովրդավար և խաղաղ հայ ժողովուրդը բախվում է իր ամենամութ օրերը հիշեցնող սպառնալիքների․ կոնգրեսական 5 անձ է կալանավովել խոշոր չափի հափշտակության դեպքով Սանահինցիները «կանկախանան» Կիրանցի արոտավայրերը, այգիները, Ոսկեպարի խմելու և ոռոգման ջրի ակնունքները հայտնվելու են թշնամու վերահսկողության ներքո. Զեկույց Արցախում գտնվող ամբողջ մշակութային ժառանգությունը գտնվում է ոչնչացման և յուրացման վտանգի տակ Օսկանյանին սպասելիս Առողջապահության պետպատվերը չփոխվեց. Փաշինյանը խաբել է. մաս 201 Այս իշխանության խոսքի հանդեպ նրանք հավատ չունեն այլեւս եւ որոշել են սպասել քայլերին Փաշինյանը խոսել է Ալիևի հետ ինչ-որ «բանավոր պայմանավորվածության» մասին Խաղաղապահներն ամբողջությամբ չեն հեռանում Արցախից Այժմ խոսքը Սահմանադրական դատարանինն է Լեռնային Ղարաբաղի իրադարձություններն օրինակ են, որ Ռուսաստանը հուսալի դաշնակից չէ. ԱՄՆ Պետքարտուղարություն ՊԵԿ-ը հետաձգել է 2023 թվականի հաշվարկ-հայտարարագրերի ներկայացման վերջնաժամկետը Ո՞ւր և ինչո՞ւ է շտապում Արևմուտքն իր տարածաշրջանային «ծրագրերում» Շատերը ռուսների հեռանալը պարտություն կընկալեն. Մարկեդոնով Հերթն Անահիտ Ավանեսյանինն է ԵՄ անդամակցության հարցն այլեւս անհաս ցանկություն է Իրանից Ալիևին զգուշացրել են՝ իր արհեստածին երկիրը կարող է դառնալ իրանական հրթիռային հարվածի թիրախ Գիտնականները պարզել են, թե ինչ ազդեցություն է ունենում անառողջ նախաճաշը դպրոցականների առաջադիմության վրա Honda-ն ներկայացրել է Ye էլեկտրական մեքենաների նոր շարքը Չինաստանի համար Գիտնականները պարզել են, թե երբ է մոլորակի վրա հայտնվել արաբիկա սուրճը Բժիշկ անեսթեզիոլոգը հիվանդներին և գործընկերոջը թունավորել է մահացու դեղամիջոցներով Ավստրալացին, ահռելի դդումի մեջ նստած, անցել է Թումուտ գետը (տեսանյութ) «Փախավ». ոսկեպարցիներին թույլ չեն տվել Փաշինյանին հարց տալ Փաշինյանը 3 տասնյակից ավել մեքենայով է մեկնել Ոսկեպար և Կիրանց ՔՊ-ականները հիշել են Սյունիքի տեղը «Դավաճան վիժվածք» ասած քաղաքացին խոշտանգվում է, իսկ քաղաքացու վրա թքած ԱԺ նախագահը, սպառնացող ՔՊ քարտուղարը դառնում են անպատժելի արտոնյալներ «Ուրալ»-ի վթարի գործով ՀՀ ՊՆ պաշտոնյաների պատասխանատվության ենթարկելու հարց է բարձրացվել. հետաքննությունը շարունակվում է 1,5 միլիոնի անունները պարզելու ցանկությունը հակահայ քայլ է, Փաշինյանը ծնկի եկած ապագա է պատրաստում հայ ժողովրդի համար․ Մուրադ Փափազյան 34-ամյա ՌԴ քաղաքացին կրակել է Արարատի մարզի բնակչի ոտքերին․ նրան մեղադրանք է ներկայացվել
Հարցում

Իտալացի լրագրող․Իրանում առաջին գրքերը հայերն են տպագրել՝ շահերը վստահում էին նրանց

Սպահանի հայերը սկսել են գրքեր տպագրել 17-րդ դարի սկզբին, այն ազատությունների շնորհիվ, որոնցից օգտվում էին Սեֆյանների օրոք։ Այս մասին գրում է իտալացի լրագրող Սիմոնե Ձոպելարոն իրանական Pars Today պարբերականում։

Սպահանում, Փրկչի հայկական մայր տաճարի մուտքի մոտ, որը իրանցիները անվանում են հայկական «Վանք» բառով, մարդու քանդակ է, որի ձեռքին փոքր առարկա է։ Անցորդները ուշադրություն չեն դարձնում, թե դա ինչ առարկա է։ Մինչդեռ դա գրաշար է։ Այդ քանդակը մեծ պատմություն ունի։ Սեֆյանների օրոք Իրանի զարգացման մեջ հայերի մեծ ավանդի պատմությունը։ Նաեւ իրենց քրիստոնյա հպատակների հանդեպ Իրանի շահերի հանդուրժողականության ու վստահության պատմությունը։

Քանդակը պատկերում է Խաչատուր Կեչարացուն (1590-1646)՝ Նոր Ջուղայի եպիսկոպոսին։ Խաչատուրի անունը կապակցված է իր ժամանակի ամենազարմանալի պատմություններից մեկի՝ Իրանում գրքի տպագրության ծնունդի հետ։

Հայերին իրենց հայրենի հողերից աքսորել էր Շահ Աբբասը։ Շատերը մահացել էին ճանապարհին՝ հոգնածությունից ու հիվանդություններից։ Բայց Աբբասի նպատակը հայերի ոչնչացումը չէր։ Երբ նրանց նոր տեղ են բերել, Սպահանից ոչ հեռու, մի քանի տարի հետո նրանք կարողացել են այնտեղ կառուցել իրենց եկեղեցիներն ու դպրոցները, այդ թվում շահի աջակցությամբ։ Այնտեղ նրանք ստեղծել են բարգավաճող առեւտրային ցանց, որը Ատլանտիկայից մինչեւ Հնդկական օվկիանոս էր տարածվում։ Մետաքս ու համեմունքներ, թանկարժեք քարեր ու կտորներ՝ այդ ամենը հայերը վաճառում էին ամբողջ աշխարհում, ծառայելով ոչ միայն սեփական, այլեւ Սեֆյանների տոհմի բարօրությանը։ Սեֆյաններից նրանք ստանում էին հանդուրժողականություն ու ազատություն, որի մասին հնարավոր չէր երազել նույնիսկ Եվրոպայում, որտեղ հավատքի համար պատերազմներ էին փոթորկում։

Իրանում առաջին տպագրված գիրքը Դավիթի սաղմոններն էին հայերենով, 1638 թ։ 1641 թ․ տպագրվել է Հայկական եկեղեցու հայրերի վարքաբանությունը։

Ամենազարմանալին այն է, որ տպագրական հաստոցը ու լիտերները արտադրվում էին տեղում։ Եպիսկոպոսը ու նրա հետեւորդները այդ ամենն իրենց ձեռքերով էին պատրատրել, մեծ դժվարություններով։

Բայց որտեղի՞ց էին հայերը սովորել դա։ Նշանավոր պատմաբար Սեպուհ Դավիթ Ասլանյանը նշում է հայերի ու Սպահանի վանականների կապերը, նաեւ Խաչատուրի ճանապարհորդությունները Եվրոպա։ Մասնավորապես, նա այցելել է Լեոպոլի, Միջագետքի (ներկայիս Արեւմտյան Ուկրաինա) դիվանագիտական դեսպանատներ, այնտեղ հայերը դեռ 1618-ից գրքեր էին տպագրում։

Հայերը սկսել են տպագրությամբ հետաքրքրվել գրեթե դրա ստեղծման օրվանից։ Նրանք հասկացել են, որ գրատպությունը լեզուն, մշակույթն ու կրոնը պահպանելու լավագույնն միջոցն է։ Առաջին հայալեզու գիրքը տպագրողը Հակոբ Մեղապարտն էր՝ 1512-13 թթ ։ Գրքերը հրատարակվում էին Վենետիկում։

Խաչատուր Կեչարացու գործը շարունակել է նրա աշակերտը՝ Հովհաննես Ջուղայեցին։ Խաչատուրը նրան 1639-ին ուղարկել էր Եվրոպա ՝ կատարելագործվելու տպագրական արվեստում։ 1646-ին Իրան վերադառնալով՝ նա շարունակել է ուսուցչի սկսած գործը։ Մեկ այլ եպիսկոպոս՝ Ստեփանոս Ջուղայեցին, 17-րդ դարի 80-ականներին շարունակել է օգտագործել հին տպագրական հաստոցը, որը դեռ Խաչատուրն էր պատրաստել։

Երկար ընդմիջումից հետո, Նոր Ջուղայում գրատպությունը վերածնվել է 1863-ին, երբ Ջակարտայից մի հարուստ հայ վաճառական որոշել է Նոր Ջուղայի եկեղեցուն նվիրել ժամանակակից տպագրական մեքենա։

Ավանդույթը առայսօր շարունակվում է։ Տգարությունը դեռ գործում է։ Իսկ Նոր Ջուղայում ապրում է 10 հազար հայ, որոնք շարունակում են եպիսկոպոս Խաչատուրի գործը։ Մերձավոր արեւելքում քրիստոնյաներին հաճախ են հետապնդում։ Բայց ոչ այստեղ։

 NEWS.am

Հետևեք մեզ Telegram-ում
website by Sargssyan