Այսօր՝ 28 մարտի 2024թ., 00:00
Նյարդաբանները ուղեղում մի մեխանիզմ են հայտնաբերել, որը վերահսկում է երաժշտության տակ պարելու ցանկությունը ԱՄՆ առաջին տիկինը երեխաների համար գիրք է գրել իր կատվի մասին Եվրոպայում 11-ից 15 տարեկան գրեթե յուրաքանչյուր վեցերորդ երեխան կիբերհարձակման է ենթարկվում ԱՄՆ-ն 2024 թ. 228 մլն դոլար է հատկացրել Բալթյան երկրներին պաշտպանության համար Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Ապացույցներ են ձեռք բերվել, որ «Կրոկուս Սիթի Հոլ»-ի ահաբեկիչները կապ ունեն ուկրաինացի ազգայնականների հետ. ՌԴ Քննչական կոմիտե Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ Երևանում թալանել են հայտնի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակել են 5 մլն 500 հազար դրամի բջջային հեռախոս Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Հայաստանն աշխարհի աչքի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա ԼՂՀ-ն «լուծարելու» փաստաթուղթն անօրինական էր, բայց դա հայրենակիցներին փրկելու միակ միջոցն էր․ Շահրամանյան Մանիպուլյացիա․ Կառավարությունը հարկատուների գումարները տվեց «Վեոլիա Ջուր»-ին, որ հարկատուների համար ջուրը չթանկանա Մեծ Պահք. Ավագ հինգշաբթի. Արարիչը ստեղծեց ձկներին ու թռչուններին ՀՀ-ն 300 հազար դոլարի օգնություն կտրամադրի Ճապոնիային երկրաշարժից տուժածների հումանիտար կարիքների բավարարման համար Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում Արցախը երբևէ Հայաստանի համար վտանգ չի եղել, դա մանիպուլյացիա է իշխանությունը պահելու համար. Արցախի ԱԺ պատգամավորը՝ Փաշինյանի հայտարարության մասին Ցելոֆանե տոպրակները չհանվեցին, այլ թանկացան. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 190 ՔՊ-ականներն այլեւս առաջվանը չեն. նրանց սիրտը վախ է ընկել 92 մլն եվրո․ կառավարությունը դարձյալ վարկ է վերցնում Որքան են վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար Տավուշի հարցով իշխանությունը պահեստային տարբերակներ է նախատեսել Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովում քաոս է ՔԿ-ն մտել է դատարան և Մանվել Գրիգորյանի դատավոր դստերը օգնականի վերաբերյալ հարցեր է տվել Սեփական կամքով որոշել է հանձնել Տավուշի բնակավայրերը ՆԳ նախարարը քաղաքական լուրջ վրիպում է թույլ տվել Գուրգեն Արսենյանը ՔՊ-ից նեղացած է 15-օրյա ժամկետում տուգանքը վճարելու դեպքում կկիրառվի 30 տոկոսի նվազեցում. ՆԳՆ Զույգերը, որոնք միասին ալկոհոլ են խմում, ավելի երկար են ապրում միասին Ցուցարարները գոմաղբ են թափել ամերիկացի պաշտոնյաների տների մոտ Պեսկովը պատմել է «Крокус»-ում տեղի ունեցած ահաբեկչությունից հետո Պուտինի անցկացրած անքուն գիշերվա մասին «Լյուկի կափարիչ» փոխելը՝ լուրի թեմա․ Քաղաքացիները ծաղրում են թաղապետարանին Արթուր Աբրահամ․ Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր Օրվա խորհուրդ Փաշինյանը զարմացել է, որ ժողովուրդն այսքան տարի իրենց հանդուրժում է. «Հրապարակ» Սրանք անցան պլան Բ-ին. Գառնիկ Դանիելյան ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպումը որևէ երրորդ կողմի դեմ ուղղված չէ և չէր էլ կարող լինել. ՀՀ ԱԳՆ-ն՝ Ադրբեջանի հայտարարություններին «Ամիօ բանկ»-ը վերաբրենդավորումից հետո լծվել է ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց հարկադիր սնանկացման գործընթացին Օրենքի խախտմամբ աշխատանքից ազատվածներին նախարարությունները 436 մլն դրամ հարկադիր պարապուրդի գումար են վճարել Վարդենյաց լեռնանցքը փակ է կցորդիչով բեռնատարների համար, դժվարանցանելի՝ մյուս տեսակի տրանսպորտային միջոցների Ոսկերչության ոլորտի կասկածելի աճը շարունակում է «բարձր տնտեսական աճ» ապահովել Զախարովան՝ Ուկրաինային ադրբեջանական զենք մատակարարելու մասին՝ նման տեղեկությունները մանրակրկիտ ստուգվում են Իշխանությունների՝ ամեն ինչ օպտիմալացնելու ու կրճատելու սեւեռումը հասել է Դիլիջան Տարածքներ զիջելը դե ֆակտո տարածքային փոփոխությունների է հանգեցնում․ Գևորգ Դանիելյան Մահացել է Արարատ Զուրաբյանի դուստրը Ինչու չի կազմակերպվել Վրաստանի վարչապետի հանդիպումը Կաթողիկոսի հետ Նախկին ԱԱԾ-ականները՝ Զվարթնոցից ռուս սահմանապահներին հանելու մասին «Ճակատագրական չաթը». ինչո՞ւ են հրաժարական տվել 4 դատավորները Թալիբները նախատեսում են քարկոծելով մահապատժի ենթարկել կանանց դավաճանության համար Հետազոտողները վերծանել են ացտեկների տեքստերը, որոնք պատմում են մայրաքաղաքի հիմնադրման և իսպանացիների ներխուժման մասին Գիտնականները արհեստական բանականության կիրառմամբ բարելավել են գարեջրի համը Իտալական լճում «առաջադեմ տեխնոլոգիաներով» կառուցված հնագույն նավակներ են հայտնաբերվել Մենք «Զանգեզուրի միջանցք» տերմինը չենք օգտագործում, այլ` երթուղի, որը Ադրբեջանի արևմտյան շրջանները ՀՀ-ի Սյունիքի մարզով կապում է Նախիջևանի հետ․ Զախարովա Թիվ 130 դպրոցի՝ յուրացումների մեջ մեղադրվող տնօրենն ազատվեց աշխատանքից 29-ամյա երիտասարդը կալանավորվել է դանակով համաքաղաքացու սպանության փորձի և վերջինիս փեսային մարմնական վնասվածքներ հասցնելու մեղադրանքով Փնտրելու կարիք չկա, այդ մարդիկ Տավուշում սպասում են ձեզ. Գառնիկ Դանիելյանը՝ Ալեն Սիմոնյանին 153 մլն ռուբլի. ՌԴ-ում բանկի փոխնախագահին թալանել են սեփական բանկում Ոստիկանության պաշտոնատար անձ կաշառք է ստացել ապօրինի հատված փայտանյութի տեղափոխման դիմաց Crocus City Hall-ը գրավադրվել է Գազպրոմբանկում Ծեծկռտուք Արարատի մարզում՝ համայնքապետարանի աշխատակիցների մասնակցությամբ Crocus City Hall-ը՝ ահաբեկչությունից հետո Ես ավելի լավ ֆուտբոլ եմ խաղում, քան մեր հավաքականը. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 189 Ժխտողականներ Էրդողանն ու Նեթանյահուն ամոթաբար շահարկում են ցեղասպանություն եզրույթը՝ միմյանց մեղադրելու համար․ Սասունյան Ալիևը Փաշինյանին հանդիմանել է Վարդան Օսկանյանը արցախցիների հետվերադարձի վերաբերյալ բանակցություններ է վարում Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում Արևմուտքը Փաշինյանին զգուշացնում է Կարևորը արդյունքն է, իսկ այն բացասական է. Պետրակով 2 հարկի վերանորոգման համար ծախսվել է 55 մլն դրամ, իսկ ճանապարհների վրա՝ 0 Հնագետները պատմական բնահողի նմուշներում առաջին անգամ միկրոպլաստիկ են հայտնաբերել ԱԱԾ մեկուսարանը կփակվի, նոր ՔԿՀ է ստեղծվում Ավելի ու ավելի ենք մոտենում այն կետին, որտեղ կործանարար քաոսն անխուսափելի է․․․ Մհեր Մելքոնյան Մահացել է Արթուր Աբրահամի հայրը Ներքին խմբում գրված հայհոյանքները հավանելու դնելու համար դատավորը հեռացավ համակարգից Կտրականապես դեմ ենք Կոնսերվատորիան այլ ԲՈւՀ-ի հետ միավորելուն. ԿԳՄՍՆ-ին դիմում է փոխանցվել «Զանգեր»-ի մոտակայքում ձյան և մերկասառույցի պատճառով բեռնատարներ էին արգելափակվել, օգնության են հասել փրկարարները Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության գործով ձերբակալվածների ցուցմունքները հաստատել են ուկրաինական հետքը Թուրքական լրատվամիջոցները մանրամասներ են հայտնել «Crocus»-ի ահաբեկչության մեջ մեղադրվողների՝ Ստամբուլում գտնվելու մասին Արդյոք Գուրգեն Արսենյանը վայր կդնի մանդատը Լեմկինի ինստիտուտը հանրությանը կոչ է արել համոզել Ալիևի ռեժիմին ազատ արձակել հայ ռազմագերիներին
Հարցում

Գրագետ ռազմավարության խնդիրները

«Անտեսանելի թշնամին մեզ պատերազմ է հայտարարել», ձևակերպում են համաշխարհային լիդերները և միջազգային հանրությունը։ Մնացածը` պատերազմի օրենքներին համապատասխան՝ հակառակորդը հարձակվել է մեզ վրա դավաճանաբար և հանկարծակի, և պետք է լինի համարժեք արձագանք։ Որպես առաջին ռեակցիա՝ պետությունները հատուկ դրություն են հայտարարում:

Առաջին ռեակցիան հասկանալի է: Նպատակը պարզ է՝ ժամանակ շահել: Ուսումնասիրել հակառակորդին, հասկանալ թե ինչով է նա մեզ սպառնում, որոնք են նրա ուժեղ և թույլ կողմերը, ինչ միջոցներ ունենք պայքարելու նրա սպառնալիքների դեմ, որոնք են մեր թուլությունները և ուժեղ կողմերը: Մշակել ռազմավարություն և դրանից բխող մարտավարական ծրագրեր:

Հայաստանը աշխարհի տրամաբանության մեջ է՝ իր բոլոր առանձնահատկություններով։ Ապրիլի 13-ին պարետը ազգային ժողովին և մեզ բոլորիս ներկայացրեց կատարված աշխատանքները:

«Համավարակի դեմ պայքարում չկա բացարձակ արդյունավետ ռազմավարություն, անհնար է վարակը ամբողջովին վերացնել, մինչդեռ դրա դեմ պատվաստանյութի ստեղծումը հնարավոր կլինի ամիսներ անց, եթե ոչ՝ մեկ տարի անց: Պետությունների կողմից ձեռնարկված միջոցառումները մեծամասամբ միտված են անորոշությունները կառավարելուն: Հասարակությունները կանգնած են կարևոր երկընտրանքի առջև` փորձել խուսափել մեծաքանակ զոհերից և դանդաղեցնել վարակի տարածումը, որպեսզի արդյունքում առողջապահական համակարգը ի վիճակի լինի սպասարկել հիվանդներին, միաժամանակ մեծ վնաս հասցնելով տնտեսությանը, կամ՝ թույլ տալ վարակի արագ տարածում, մարդկանց մոտ ձևավորելով դիմադրողականություն և հնարավոր դարձնելով արագ վերադարձը բնականոն կյանքի, միաժամանակ ունենալով ավելի մեծ թվով զոհեր: Երկուսն էլ ունեն իրենց տնտեսական, սոցիալական, քաղաքական գինը, սակայն պետությունների գերակշռող մասը դեռևս գնում է առաջին ուղղությամբ՝ չբացառելով որևէ պահի երկրորդ տարբերակին անցնելու հնարավորությունը։»

Ապա ներկայացրեց թվեր.

Եթե որևէ միջոցառում չի ձեռնարկվում, վարակը գագաթնակետին է հասնում 75-80 օրվա ընթացքում: Այդ պահին միաժամանակյա հիվանդների թիվը հասնում է հանրապետության բնակչության 89 տոկոսին: Երևան քաղաքում միաժամանակյա հիվանդների թիվը 110.000, և ծանրագույն վիճակում գտնվող հիվանդների թիվը՝ 8.200:

Նախ խոսենք թվերի մասին:

Մոդելի մեջ կա պարզ թվաբանական սխալ: 89 տոկոսը ֆանտաստիկ ֆիլմերից է:
Բոլորին էլ հայտնի է, որ համաճարակների ժամանակ, երբ հիվանդների ընդհանուր թիվը (ոչ միայն միաժամանակյա) անցնում է 60 տոկոսի շեմը, համաճարակը սկսում է անկում ապրել և աստիճանաբար մարել: Հավանաբար՝ վերջին պահին պետք էր 100 տոկոսից հանել 89 տոկոս և ստանալ 11 տոկոս, կամ՝ 89 տոկոսը չհիվանդացած քաղաքացիների թիվն է: Երևան քաղաքում միաժամանակյա հիվանդների թիվ ներկայացվում է 110.000, եթե ընդունենք, որ Երևան քաղաքի բնակչությունը կազմում է մեկ միլիոն, ապա կստանանք 11 տոկոս:

Ներկայացված թվերը, անգամ 11 տոկոսի դեպքում սարսափազդու են, տպավորիչ:

11 տոկոս միաժամանակյա հիվանդ 75-րդ օրը: Շվեդիայում առաջին հիվանդը արձանագրվել է փետրվարի 15-ին: Ապրիլի 30-ին կլինի 75-րդ օրը: Շվեդիան որևէ միջոցառում չի ձեռնարկել, ապրիլի 30-ին, ըստ պարետի մոդելի, հիվանդների թիվը Շվեդիայում պետք է լինի 1.100.000: Ապրիլի 26-ի դրությամբ Շվեդիայում միաժամանակյա հիվանդների թիվը կազմում է 14.980, պատկերացնենք՝ այն 4 օրում կկրկնապատկվի՝ հասնելով 30.000-ի: 1.100.000 փոխարեն՝ 30.000: Այսինքն՝ Երևանում 110.000-ի փոխարեն 3.000: Ապրիլի 26-ի դրությամբ մենք ունենք 885 միաժամանակյա հիվանդ, որոնցից տասը՝ ծանր և ծայրահեղ ծանր վիճակում: Ընդունենք, որ 5 գտնվում են ծայրահեղ ծանր վիճակում: 885-ից 5-ը: 110.000-ից՝ 621-ը, 8.200 փոխարեն: Եթե անգամ բոլոր տասը հիվանդները գտնվում են ծայրահեղ ծանր վիճակում, ապա 8.200-ի փոխարեն՝ 1.243: Ակտիվ հիվանդների թիվը մեր հաշվարկով ստացվեց 3.000: Ելնելով այս թվից՝ ծայրահեղ ծանր հիվանդների թիվը կկազմի 18 կամ կրկնակին՝ 36, 8.200-ի փոխարեն: Նույնպիսի թվեր կստանանք, եթե համեմատենք Բելառուսի հետ:

Մոդելի ապոկալիպտիկ բնույթը կասկածի տակ դնելով՝ խորհուրդ կտայինք ՀՀ Առողջապահության նախարարին՝ հրաժարվել մոդելից և աշխատանքները կառուցել՝ հիմնվելով վիճակագրության վրա: Վիճակագրությունը գիտի ամեն ինչ:

Երկիրներ       դեպքեր մահեր   հիվանդներ  ծայրահեղ ծանր հիվանդներ
Իսպանիա       223759  22902   105150        7705
Իտալիա         195351  26384    105850        2102
Ֆրանսիա       161488  22614      94280        4725
Գերմանիա     156513  5877        40836        2570
Բելգիա           45325   6917         27991          934
Շվեդիա          18177    2192        14980          547
Ռուսաստան   74588    681          67657         2300
Բելառուս        9590     67               7950             92
Ղազախստան 2652     25               1981             31
Հայաստան      1746                    28 885              10

Երկիրներ Ծանր հիվանդ% Հիվանդացությունը‰ Մահացությունը‰ Մահաբերությունը%
Իսպանիա         7,3%                4,79                           0,49                         10,24
Իտալիա            2,0%               3,23                            0,44                         13,51
Ֆրանսիա          5,0%               2,47                            0,35                         14,00
Գերմանիա        6,3%               1,87                            0,07                           3,75
Բելգիա              3,3%               3,91                            0,60                         15,26
Շվեդիա             3,7%               1,80                            0,22                         12,06
Ռուսաստան       3,4%              0,51                            0,01                            0,91
Բելառուս            1,2%              1,02                            0,01                            0,70
Ղազախստան     1,6%              0,14                            0,00                            0,94
Հայաստան         1,1%              0,59                             0,01                            1,60

Աղյուսակի տվյալները վերցված են https://www.worldometers.info/coronavirus/ կայքից
Last updated: April 26, 2020, 08:22 GMT


Աղյուսակում բերված թվերը բավականին սուբյեկտիվ են, միևնույն ժամանակ՝ թույլ են տալիս հանգել որոշակի օբյեկտիվ եզրակացությունների: Այսպես “Ընդամենը դեպքեր, մահեր, հիվանդներ” ցուցանիշները վերաբերում են “Ընդամենը գրանցված դեպքեր, մահեր, հիվանդներ ցուցանիշիներին”: Ինչո՞վ է սա կարևոր: Ըստ Մոսկվա քաղաքի առողջապահական դեպարտամենտի տվյալների՝ ապրիլի սկզբին տեստավորմամբ հայտնաբերված հիվանդների 30 տոկոսի մոտ հիվանդությունն ընթանում էր առանց ախտանիշերի: Մեկ շաբաթ անց այդ ցուցանիշը 40 տոկոս է /երբ ավելացել է տեստավորումների քանակը/, ևս մեկ շաբաթ անց՝ 60 տոկոս: “Ծանր հիվանդներ տեսակարար կշիռը” ցուցանիշը, հասկանալի պատճառով, բավականին սուբյեկտիվ է, որոշակիորեն սուբյեկտիվ են “մահացություն” և “մահաբերություն” ցուցանիշները, ավել քիչ՝ “հիվանդացություն” ցուցանիշը:

Ուշադրություն է արժանի ցածր մահացության և մահաբերության ցուցանիշները քաղաքակրթական, տնտեսական, սոցիալական առումներով ոչ բավարար զարգացած երկրներում:

Զարգացած երկրների մեջ ցածր են այդ ցուցանիշները Գերմանիայում: Մահացության և մահաբերության ցուցանիշներով “առաջատարը” Բելգիան է: Շվեդիան որևէ ցուցանիշով չի առանձնանում զարգացած երկրներից: “Ծանր հիվանդների տեսակարար կշիռը” ցուցանիշը ցածր է Բելառուսում, Ղազախստանում, Հայաստանում: Կարո՞ղ ենք արդյոք հասկանալ, թե ինչու: Ի՞նչ դեր են խաղում այս հարցում երկրների տարիքային առանձնահատկությունները և միաժամանակյա հիվանդությունները:

65-ից բարձր տարիքով մարդկանց %-ը Շաքարային դիաբետով հիվանդացությունը ‰
Իսպանիա 18,9                                       Իսպանիա 0,57
Իտալիա 22,4                                          Իտալիա 0,54
Ֆրանսիա 18,9                                       Ֆրանսիա 0,49
Գերմանիա 21,1                                      Գերմանիա 0,56
Բելգիա 18,1                                           Բելգիա 0,62
Շվեդիա 19,6                                          Շվեդիա 0,69
Ռուսաստան 13,5                                    Ռուսաստան 0,56
Բելառուս 14,3                                        Բելառուս 0,32
Ղազախստան 6,8                                   Ղազախստան 0,16
Հայաստան 10,9                                      Հայաստան 0,24

Աղյուսակի տվյալները վերցված են
https://www.who.int/ կայքից


Որոշ ներզատաբանների կարծիքով՝ զարգացող երկրներում շաքարային դիաբետի հայտնաբերումը և հաշվառումը պատշաճ մակարդակի վրա չի գտնվում:
Կա աշխատություն, որ ստատինների օգտագործման պարագայում, հիվանդների մոտ թոքաբորբերը ընդհանում են ծայրահեղ ծանր: Զարգացած երկրներում ստատինների մշտական օգտագործումը տարեց քաղաքացիների կողմից կրում է զանգվածային բնույթ, զարգացող երկրներում՝ եզակի: Հնարավոր է, որ այս հանգամանքը կատարում է լուրջ դերակատարում:

Վիճակագրությունը թողնենք ՀՀ Առողջապահության նախարարին՝ հորդորելով հրաժարվել ֆանտաստիկ մոդելից:

Ի վերջո, ինչպե՞ս ենք հաղթահարելու COVID-19 համաճարակը, ո՞րն է մեր ռազմավարությունը: Պարետը ոչինչ չի ասում այս մասին: Պետությունների գերակշռող մասը դեռևս գնում է առաջին ուղղությամբ, ռազմավարության տեսակետից ոչինչ չասող արտահայտություն է: Մենք ո՞ւր ենք գնում։ Գնում ենք այդ պետությունների հետևի՞ց։ Մենք չե՞նք պայքարում COVID-19 համաճարակի դեմ։

Ներկայումս մարդկանց մեծամասնությունը “նստած է” սոցցանցերում, հեռուստացույցի առջև, որոշները գիրք են կարդում, լեզու սովորում, հոդված գրում: COVID-19 համաճարակի մարումից հետո Forbes-ի ցուցակում չգիտես որտեղից նոր միլիարդատերեր կհայտնվեն:

Քանի որ չկա բացարձակ արդյունավետ ռազմավարություն կորոնավիրուսի համաճարակի դեմ պայքարում, մենք ընտրում ենք ոչինչը:
Մի քանի օր անց հանրությանը ուղերձով դիմեց Վարչապետը`
«Ինչ վերաբերում է կորոնավիրուսի համաճարակի դեմ պայքարի մեր ռազմավարությանը, պիտի արձանագրենք, որ, քանի դեռ չի հայտնաբերվել պատվաստանյութ, կորոնավիրուսը չի անհետանալու և մենք ունենալու ենք վարակված քաղաքացիներ: Մեր ռազմավարական խնդիրը ըստ այդմ հետևյալն է` այնպես անել, որ վարակվածների թիվը լինի հնարավորինս քիչ և առողջապահական համակարգի համար տանելի: Մյուս կողմից՝ մենք չենք կարող անվերջ փակված լինել և անվերջ ապրել կարանտինի կամ արտակարգ դրության պայմաններում, հետևաբար մեր ռազմավարական խնդիրն է՝ ապրել կորոնավիրուսին զուգահեռ, ըստ անհրաժեշտության, նրա հետ համատեղ և արտակարգ դրության ժամանակաշրջանը մենք պետք է օգտագործենք հենց սրա համար անհրաժեշտ հմտություններ ձեռք բերելու նպատակով:»
Վարակվածների թիվը լինի հնարավորինս քիչ. դա ռազմավարական խնդիր կարող է հանդիսանալ առողջապահական համակարգի համար տանելիության իմաստով, իսկ համաճարակի դեմ պայքարում դա միմիայն մարտավարական խնդիր է:
SARS-CoV-2-ը չի անհետանալու անգամ պատվաստանյութը հայտնաբերելուց հետո: Վարակված քաղաքացիներ մենք ունենալու ենք անգամ պատվաստանյութը հայտնաբերելուց հետո:
SARS-CoV-2-ի հետ զուգահեռ մենք ապրելու ենք անգամ պատվաստանյութը հայտնաբերելուց հետո: Ինչպես ապրում ենք գրիպի վիրուսների տարբեր շտամների հետ, ինչպես ապրում ենք տարբեր կորոնավիրուսների հետ, որոնք մեզ մոտ առաջացնում են հարբուխային հիվանդություններ` շնչուղիների սուր վիրուսային վարակներ:
Վիրուսների և կորոնավիրուսների հետ զուգահեռ մենք ապրելու ենք անգամ վիրուսների և կորոնավիրուսների դեմ դեղամիջոցների հայտնաբերումից հետո, ինչպես ապրում ենք բազմաթիվ հիվանդածին բակտերիաների հետ՝ չնայած հակաբակտերիալ միջոցների անվերջանալի բազմազանությանը:

Վարչապետի խոսքերից բխում է`
Մեր ռազմավարությունը COVID-19 համաճարակի դեմ պայքարում ազգաբնակչության շրջանում արհեստական իմունիտետի ստեղծումն է պատվաստանյութի միջոցով, որը երբևէ կհայտնաբերվի:
Այսօր մենք չենք պայքարելու համաճարակի դեմ։ Այսօր մենք դասալիք ենք:
Չի՞ հասկանում արդյոք վարչապետն այս պարզ ճշմարտությունը։ Չե՞ն հասկանում ԱԺ պատգամավորները և կառավարության անդամները։ Հասկանում են: Ինչո՞ւ չեն բարձրաձայնում։ Գաղտնիքը թաքնված է վարչապետի հանճարեղ բանաձևում`
“Հայաստանի ապագան կախված է մի մարդուց, և այդ մարդը դու ես”:
Կոռե՞կտ է արդյոք համեմատել Շվեդիան Հայաստանի հետ։ Իհարկե ոչ:
Շվեդիայի իշխանությունները որևէ սահմանափակում չեն մտցրել, դիմել են քաղաքացիներին՝ հորդորելով լինել զգոն: Որոշ երկրներում, օրինակ Էստոնիայում, օրենքի ուժով մտցրել են սահմանափակումներ, սակայն չեն սահմանել որևէ տուգանք: Եթե փողոցում քայլում են երեքով, ոստիկանը խնդրում է ենթարկվել սահմանափակումներին: Ռուսաստանում սահմանափակումներ և տուգանքներ են մտցված, ոստիկանների մի մասը զինված է ինքնաձիգներով, եթե քաղաքացին փորձում է առարկել ոստիկանի ինչ որ պահանջին, նրան անմիջապես պառկեցնում են գետնին:
Երկու տարվա ընթացքում «Հայաստանի ապագան կախված է մի մարդուց, և այդ մարդը դու ես» բանաձևը մնաց որպես կարգախոս, չամրապնդվեց որևէ օրենքով կամ գործով:
Սկսենք ամրապնդել այն գործով:

Ինչպե՞ս հաղթահարել COVID-19 համաճարակի։ Կան տարբերակներ.

1. Աստված կօգնի
2. Կորոնավիրուսի դեմ դեղամիջոցով
3. Արմատախիլ անելով
4. Արհեստական իմունիտետով
5. Բնական իմունիտետով

Նայենք իրականությանը բաց աչքերով:
Տարբերակ առաջին` անհնարին ոչինչ չկա, տարբերակի հավանականությունը ձգտում է զրոյի:

Տարբերակ երկրորդ` վաղ թե ուշ բժշկագիտությունը կստեղծի միջոց կորոնավիրուսի և ընդհանրապես վիրուսների դեմ: Կանխատեսել, թե դա երբ կլինի, անհնար է:
Տարբերակ երրորդ` ենթադրում է իրականացնել ազգաբնակչության մասսայական տեստավորում, հայտնաբերել բոլոր հիվանդներին և վիրուսակիրներին (ասիմպտոմ ընթացող դեպքեր), մեկուսացնել, տասնչորս օրվա ընթացքում չունենալ ոչ մի նոր դեպք: Սա առանձին վերցրած մեկ երկրում, մյուս երկրները կատարեն նույնը, ցանկալի է՝ նույն ժամկետներում: Տարբերակի հավանականությունը ձգտում է զրոի:
Տարբերակ չորրորդ`պատվաստանյութ բժշկագիտություն կստեղծի: Լավատեսական սցենարով՝ տարվա վերջին, ազգաբնակչությանը մասսայաբար հնարավոր կլինի պատվաստել մյուս տարվա փետրվար-մարտ ամիսներին, հոռետեսական սցենարով՝ մյուս տարվա ամռանը:

Տարբերակ հինգերորդ` ձևավորել ազգաբնակչության մոտ ակտիվ բնական իմունիտետ:
Անկախ պնդումներից, թե տնտեսությունը կքայքայվի, բնակչությունն արդեն իսկ գտնվում է ծանր սոցիալական վիճակում, վտանգված է տներում փակված մարդկանց հոգեկան առողջությունը, խարխլված է ընտանիքների ամրությունը, այս ամենը հետագայում կբերի է՛լ ավելի շատ մահերի. անկախ ամեն ինչից՝ այսօր ունենք համաճարակի հաղթահարման միայն մեկ իրատեսական ռազմավարություն`

Ձևավորել ազգաբնակչության մոտ ակտիվ բնական իմունիտետ։
Չունենալ կորոնավիրուսի համաճարակի հաղթահարման որևէ ռազմավարական ծրագիր, հրաժարվել համաճարակի դեմ պայքարից՝ դասալքություն է:
Մեր ամբողջ մարտավարությունը պետք է բխի ակտիվ բնական իմունիտետի ձևավորման ռազմավարությունից:

1. Պետք է հասկանալ, թե մարդկանց ո՛ր տոկոսի մոտ կա արդեն ձևավորված իմունիտետ:
Անց է կացվում ընտրովի հետազոտություն՝ հնարավորինս շատ մարդկանց մոտ արյան մեջ հակամարմինների հայտնաբերման համար: Ինչպես է դա արվում՝ շատ լավ գիտեն մեր սոցիոլոգները, երբ ընտրություններից առաջ կարողանում են կանխատեսել ընտրությունների արդյունքները:
Այս հետազոտությունը պետք է կատարվի որոշակի պարբերականությամբ:
Ի՞նչ է սա մեզ տալիս։

• Ավելի ճիշտ մոդելավորել համաճարակի տարածման արագությունը
• Կանխատեսել համաճարակի պիկի պահին ծանր և առանձնապես ծանր հիվանդների քանակը
• Կանխատեսել համաճարակի մարման և հաղթահարման պահը
• Հայտնաբերել անհատների, որոնց արյան մեջ կա կորոնավիրուսի հակամարմինների

բարձր տիտր: Նրանք կարող են հանդես գալ որպես դոնորներ՝ կորոնավիրուսով ծանր հիվանդների մոտ պասիվ բնական իմունիտետ ստեղծելու գործում:
Գերմանիայում ապրիլի սկզբին անց է կացվել նման հետազոտություն և պարզվել է, որ բնակչության 15 տոկոսի մոտ արդեն իսկ կա ձևավորված ակտիվ բնական իմունիտետ:

2. Առողջապահության նախարարությունը, պետք է լուրջ զբաղվի վիճակագրական վերլուծությամբ, մշակի միաժամանակյա հիվանդություններով ընթացող դեպքերի բուժման սխեմաները: Հնարավորինս պատրաստ լինի մաքսիմալ քանակով ծանր դեպքերի սպասարկմանը: Բոլոր ռիսկային խմբերում գտնվող հիվանդներին անհատապես զգուշացնի անձնական պատասխանատվության վերաբերյալ:

3. Հայաստանի ապագան կախված է մի մարդուց, և այդ մարդը դու ես: Վերջապես խոսքից անցնենք գործի: Վարչապետն ասում է՝ պետք է ձևավորենք հիգենայի նոր կանոններ, և այդ դեպքում գրեթե երաշխավորված կլինենք չվարակվել կորոնավիրուսով: Համաձայնենք վարչապետի հետ՝ մեկ բացառությամբ: Երաշխավորված կլինենք հիվանդանալ շատ թեթև կամ ընդհանրապես առանց ախտանիշների:
Մեկ հատ վիրուսը չի կարող մեզ հիվանդացնել: Ընդունենք վիրուսների մինիմալ քանակը, որ կարող է առաջացնել հիվանդություն N: Այդ N քանակով վիրուսներ հայտնվում են մեր շնչուղիներում, մեզ հետ ոչինչ չի կատարվում: T ժամանակ անց վիրուսների քանակը կդառնա 100N, մեզ մոտ կլինեն հիվանդության թեթև ախտանիշներ: 2T ժամանակ անց վիրուսների քանակը կդառնա 10.000N, մեզ մոտ կլինեն հիվանդության միջին ծանրության ախտանիշներ: 3T ժամանակ անց վիրուսների քանակը կդառնա 1.000.000N, մեզ մոտ կլինեն հիվանդության ծանր ախտանիշներ: Սակայն հենց մեր շնչուղիներում հայտնվեն N քանակով վիրուսներ, մեր օրգանիզմը կհայտարարի տագնապ և կսկսի պայքարը վիուսների դեմ: T ժամանակի ընթացքում մեր օրգանիզմը կմշակի ռազմավարական ծրագիր և դրանից բխող մարտավարական ծրագրեր՝ պայքարելու համար վիրուսների դեմ:
2T ժամանակի ընթացքում մեր օրգանիզմը կհաղթահարի վիրուսներին: Պահպանելով սոցիալական դիստանցիան, հիգենայի կանոնները, մենք կպաշտպանվենք միանվագ 20N, 50N, 100N քանակի վիրուսների ներթափանցումից մեր օրգանիզմ՝ դրանով իսկ ժամանակ տալով մեր իմուն համակարգին:
Այս տրամաբանությունը պետք է հասցնենք յուրաքանչյուր քաղաքացու:
Ի դեպ, բժշկագիտության պատմության մեջ առաջին պատվաստանյութերը՝ «սև ծաղիկի» դեմ, եղել են հենց այդպիսին՝ 1N, 2N:

4. Հայաստանի ապագան կախված է մի մարդուց և այդ մարդը դու ես:
Այս բանաձևը վերաբերում է ոչ միայն մահկանացուներիս, այլև իշխանություններին:
Վարչապետը, ինքնամեկուսացման 4-րդ օրը անցկացնելով կառավարության նիստ, բանաձևը թողեց որպես կարգախոս:
Կառավարության անդամները, չբարձրաձայնելով այս փաստը, բանաձևը թողեցին որպես կարգախոս: Առողջապահության նախարարը նույնպես որակազրկվեց:
Նույն օրը ԱԺ պատգամավորները, նիստի ժամանակ չբարձրաձայնելով այս փաստը, բանաձևը թողեցին որպես կարգախոս:

5. Մայիսի 14-ից հետո հետդարձի ճանապարհ չկա:

Արմեն Ստեփանյան

Փորձագետ

Հետևեք մեզ Telegram-ում
website by Sargssyan