Չի կարելի ՍԴ դատավորին նման առաջարկ անել, սա անարգանք է այդ ինստիտուտի նկատմամբ․ Երվանդ Վարոսյան
Իշխանության նպատակն է ՍԴ-ն այն տեսքով, որով հիմա կա, վերացնել և յուրային Սահմանադրական դատարան ձևավորել, որն արդեն 77-րդ ծրագիրն է․ 76 տարբեր բաներ փորձելուց հետո որոշեցին փորձել նաև այս ճանապարհը։ Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում ասաց փաստաբան Երվանդ Վարոսյանը՝ անդրադառնալով ՍԴ դատավորներին վաղաժամ կենսաթոշակի ուղարկելու ծրագրին։
Ըստ Երվանդ Վարոսյանի՝ այս ծրագրի նպատակն է՝ դատական համակարգը, այդ թվում՝ ՍԴ-ն պիտի ծառայի օրվա իշխանության «քմահաճույքներին»․ «Այս ամենը հիմք է տալիս մեզ պնդելու, որ բարեփոխելու որևէ նպատակ չկա, այլ կա նպատակ ունենալ դատարան, որը կատարելու է կամք»։
Երվանդ Վարոսյանն անդրադարձավ նաև Արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանի այն հայտարարությանը, թե այս ծրագիրը ՍԴ դատավորներին արժանապատիվ հեռանալու հնարավորություն է տալիս․
«Նախագծի հիմնավորումների մասին կարելի կլիներ խոսել այն պարագայում, երբ հեղինակները գոնե ձևական առումով փորձեին բարձացնել այն նպատակը, ինչին ծառայում է այս նախագիծը։ Այսօր Արդարադատության նախարարը հաստատեց, որ սա մի նախագիծ է, որով իրենք փորձում են արժանապատիվ հեռանալու հնարավորություն տալ ՍԴ դատավորներին։ Իրենք իսկ բացահայտեցին, թե ինչ է թաքնված այս նախագծի հետևում»։
Վարոսյանն ասաց, որ նախկինում ՍԴ-ի գործունեությամբ հիացած չի եղել․ «Բայց կամա թե ակամա դիտավորյալ և պատահականորեն ստացվել է մի իրավիճակ, որ մենք այսօր ունենք երկար սպասված այն ՍԴ-ն, որն օրվա իշխանության կցորդը չի հանդիսանում։ Ակնհայտ է, որ դա օրվա իշխանությանը դուր չի գալիս»։
Դիտարկմանը, որ նախագիծը ներկայացնողներն օրինակ են բերում այլ երկրների փորձը, Վարոսյանն արձագանքեց, որ այդ երկրներում այլ իրավիճակ է, և այլ մեխանիզմներ են մշակված․ «Լրիվ ուրիշ իրավիճակ է, իսկ այստեղ այսպես է՝ թողեք գնացեք տուն, մենք մեր ախպորը նշանակենք ՍԴ դատավոր, ձեզ էլ ցմահ փող կտանք, այդ սխեման որևէ տեղ գոյություն չի ունեցել, և ես համոզված եմ, որ չի էլ կարող գոյություն ունենալ։ Եթե մենք ուշադրություն դարձնենք առաջին հերթին նրան, որ մեկուկես տարի որևէ բան չի կատարվել դատական համակարգը ձևավորելու կամ բարեփոխելու ուղղությամբ, դա փաստ է։ Անցումային արդարադատությունների, վեթինգների, բարեվարքությունների մասին խոսակցությունները ծագում էին միայն այն ժամանակ, երբ անհրաժեշտություն էր լինում մատ թափ տալ դատական համակարգի վրա։ Այսինքն՝ կայացվում էր իշխանությունների ոչ հաճելի մի որոշում և սկսվում էր հարձակումը դատարանների վրա»։
Վարոսյանը նկատեց նաև, որ այդ նախագծով ՍԴ դատավորներին ոչ հարիր առաջարկ է արվում․ «Հարցն արդեն բյուջեի ծախսը չէ, անգամ այն չէ, որ մեր գրպանից ինչ-որ մեկին պիտի վճարենք, այստեղ ՍԴ-ին չսազող առաջարկ է, չի կարելի ՍԴ դատավորին նման առաջարկ անել, սա անարգանք է այդ ինստիտուտի նկատմամբ»։
Նշենք, որ նախագծով առաջարկվում է Սահմանադրական դատարանի դատավորների բացառապես կամավոր սկզբունքով վաղ կենսաթոշակի անցնելու կառուցակարգ՝ բոլոր սոցիալական երաշխիքների պահպանմամբ: Մասնավորապես, առաջարկվում է Սահմանադրական դատարանի դատավորի կողմից մինչեւ 2020 թվականի հունվարի 31-ը հրաժարական ներկայացնելու դեպքում, նրա լիազորությունները դադարելուց հետո, մինչեւ իր համար Սահմանադրությամբ սահմանված պաշտոնավարման տարիքը լրանալը նրան հատկացնել կենսաթոշակ՝ հրաժարականի պահին ստացած պաշտոնային դրույքաչափի ու հավելավճարի չափով: Այդ իրավունքից չեն կարող օգտվել «Սահմանադրական դատարանի մասին» 2017 թվականի հունվարի 17-ի ՀՕ-42-Ն սահմանադրական օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո ընտրված Սահմանադրական դատարանի դատավորները: Նախագիծը ներկայացրել է արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանը: Նա նշել է, որ 2015-ի Սահմանադրությամբ նախատեսված է, որ ՍԴ 9 դատավորները պետք է ընտրվեն ԱԺ-ի կողմից: Ընդ որում, երեք դատավորի ներկայացնում է կառավարությունը, երեքին՝ ՀՀ նախագահը եւ երեքին՝ Դատավորների ընդհանուր ժողովը: Ըստ էության, ստացվում է այնպես, որ հնարավոր է՝ առհասարակ կյանքի չկոչվի այս մոդելը, որովհետեւ ՍԴ-ում պաշտոնավարում են անդամներ, որոնք ընտրվել էին հին կարգով»,-ասաց Բադասյանը: Նա հավելեց, որ մի շարք երկրներում այս պրակտիկան կիրառվել է: Հունգարիայում եւ Լեհաստանում կիրառվել է վաղ կենսաթոշակի գնալու պարտադիր սխեման, որը քննադատվել է ԵԽ տարբեր մարմինների կողմից, դրա համար Հայաստանը որդեգրել է կամավոր թոշակի գնալու տարբերակը: