Ռուսաստանցիների գումարը չի բավականացնում կոմունալ ծախսերի եւ հասարարական տրանսպորտի համար
ՌԴ վիճտեսչության տվյալներով՝ երկրի բնակիչների համար ավելի հասանելի են դարձել բանջարեղենը, միսը եւ ձուն։ Ծառայությունների դեպքում՝ հակառակն է։ Կոմունալ ծառայություններն ու քաղաքային տրանսպորտը թանկացել են։ Փորձագետները դա բացատրում են տարբեր ապրանքների նկատմամբ գնաճի տարբեր մակարդակներով, եւ կանխատեսում են կոմունալ ծախսերի եւ հասարակական տրանսպորտի հետ կապված խնդրի հետագա խորացում։
Վիճտեսչությունը գնահատել է, թե որքան ապրանք եւ ծառայություն կարող է ձեռք բերել միջին վիճակագրական սպառողը՝ գների ներկա մակարդակով եւ մեկ անձին ընկնող միջին եկամտի պայմաններում։ Պարզվում է, որ այս տարվա առաջին եռամսյակի գնողունակությունը անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է սննդամթերքի մեծ մասի դեպքում, հատկապես՝ բանջարեղենի։ Այսպես, օրինակ, կաղամբը էժանացել է 40%-ով, գազարը՝ 30%, գլուխ սոխը՝ 10%: Միսը նույնպես մի քիչ էժանացել է. տավարը 3%, ոչխարի միսը՝ 5%, խոզը՝ 7%:
Այ, իսկ հագուստը, ավելի քիչ հասանելի է դարձել (վերնաշապիկները թանկացել են 7%-ով, տղամարդու կոստյումները՝ 3%): Սակայն գնողունակության ամենից նկատելի անկումը զգացվում է կոմունալ ծախսերի եւ տրանսպորտի ոլորտում։
Սոցիալական քաղաքականության ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող Սվետլանա Բիրյուկովան ասում է, որ գնողունակության փոփոխությունը տեղի է ունենում այս կամ այն խմբի ապրանքների եւ ծառայությունների գների անկման կամ բարձրացման արդյունքում։ 2015 թվականին գնողունակությունը ընկել էր ամեն ինչի դեպքում, այնպես որ այս ցուցանիշի աճը թեկուզ միայն պարենային ապրանքների մասով, դրական նշան է։
2016 թվականի ընթացքում պարենային ապրանքների գների նվազագույն աճ է դիտվել (տարվա վերջին գնաճը կազմել է 5-7%)։ Իսկ տարեկան գնաճի առավելագույն ցուցանիշը՝ 8-12%, գրանցվել է հագուստի եւ կոշիկի դեպքում։
Սվետլանա Բիրյուկովան նշում է, որ սպառողական զամբյուղի մեջ, բացի սննդամթերքից, մտնում են նաեւ պարտադիր մուծումները եւ հագուստը։ Որպեսզի կյանքի նվազագույն ստանդարտները պահպանվեն, քաղաքացիների գումարը պետք է բավականացնի անհրաժեշտ ամեն ինչի համար։
–Իհարկե, սննդամթերը առաջին անհրաժեշտության ապրանքն է։ Սակայն միսը եւ բանջարեղենը չեն փոխարինի հագուստին, իսկ կոմունալ վճարումների պարտքերը սպառնում են տնից վտարումով,– ասել է Բիրյուկովան։
Համաձայն մոնիտորինգի արդյունքների՝ 2016 թվականին բնակչությունը ամենից հաճախ դժվարություններ է ունեցել կապված կոմունալ վճարումների հետ։ Նոյեմբերին կոմունալ ծախսերը չվճարած բնակիչների թիվը 27%-ի հասել։
Ճյուղային մենեջմենթի ինստիտուտի դասախոս Սերգեյ Բելոլիպեցկին ասում է, որ դա կապված է սակագների աճի եւ միեւնույն ժամանակ բնակչության եկամտի նվազման հետ։
– Խանութում անվճար հաց չեն տա, իսկ բնակարանի համար կարելի է ավելի ուշ էլ վճարել։ Արդյունքում լույսի, գազի, ջրի պարտքերը, որոնք աճում են բնակչության անվճարողունակության պատճառով, կազմակերպությունները ներառում են սակագների մեջ։ Այսինքն բարեխիղճ վճարողը մուծում է եւ իր համար, եւ՝ «հարեւանի»,– բացատրում է փորձագետը։
Վիճակագրական տեսչության տվյալներով՝ քաղաքային ավտոբուսով երթեւեկելու համար վճարունակությունը ընկել է 12%-ով։ Դա տեղի է ունեցել սակագնի բարձրացման եւ պետբյուջեից ոչ բավարար ֆինանսավորման պատճառով։
Հասարակական տրանսպորտը պետք է հասանելի լինի բնակչության համար, իսկ երթեւեկության արժեքը պետք է ձեւավորվի՝ ելնելով քաղաքացիների կյանքի մակարդակից։ Ավտոբուսների, էլեկտրագնացքների եւ տրամվայների ծախսերը հանել սակագնի միջոցով հնարավոր չէ, դա ի սկզբանե ծախսային հոդված է պետության համար։
Ըստ տրանսպորտի նախարարության տվյալների, 2015 թվականի դեկտեմբերից մինչեւ 2016 թվականի դեկտեմբերը քաղաքային ավտոբուսների եւ էլեկտրագնացքների սակագինը աճել է 9,4%-ով, տրամվային՝ 8,7%:
Աննա Բաղդասարյան