Այսօր՝ 20 ապրիլի 2024թ., 00:00
Կանաչ տարածքները բարելավում են աղիքների և մաշկի միկրոբիոմի կազմը Կանադացի գիտնականները սովորել են ռետինե և պլաստիկ թափոններից նավթամթերք արտադրել Շարունակում ենք Հայաստանի հետ դաշնակից մնալ, կարծում եմ՝ այնտեղ կան մարդիկ, որոնք հասկանում են ՌԴ-ի դերը Հայաստանի անվտանգության և տնտեսական զարգացման գործում Ռուբեն Վարդանյանը հացադուլ է հայտարարել. նա պահանջում է բոլոր հայ բանտարկյալների անհապաղ և անվերապահ ազատ արձակումը ԿՀՎ տնօրեն. Առանց ԱՄՆ-ի օգնության Ուկրաինան կարող է պարտվել պատերազմում մինչև տարեվերջ WhatsApp-ում արհեստական բանականության գործառույթ կներդրվի․ ի՞նչ է այն անելու Էդ խեղճ մարդիկ ի՞նչ են անում, երկու կոպեկ փող են աշխատում․ քաղաքացի Խանութներում 30 տարեկան բարետես աշխատող են ուզում․ Բարետես եմ, բայց 30 տարեկան չեմ․ առևտրական 3 ելույթ «նախկին» Փաշինյանից՝ բռնությունն արմատախիլ անելու մասին ՊԵԿ նախկին փոխնախագահը հրավիրվել է դատախազություն. «Հրապարակ» Իսրայելի կողմից Իրանին հարվածելու թիրախը եղել է Սպահան քաղաքի մոտ գտնվող ավիաբազան Եթե երկրի ղեկավարը ժամանակ ունի զննելու դպրոցների պահարանների կախիչների որակը, թող ժամանակ գտնի նաև hրթիռները «զննելու» համար․ Դավիթ Տոնոյան Փորձում են այնպես անել, որ հայերը մոռանան Արցախի կորստի մասին՝ ջնջելով «Արցախ» անունը ժողովրդի հիշողությունից Իրանի միջուկային օբյեկտներին ոչ մի վնաս չի հասցվել. ՄԱԳԱՏԷ-ն՝ Իսրայելի հարվածի մասին Հիվանդանոցներում պետպատվերով բուժումները կասեցվել են Ինչպես են այս տարի նշելու Քաղաքացու օրը Մենք հետևողական ենք լինելու, սա չի կարող մնալ անհետևանք․ Լևոն Քոչարյանը՝ Սամվել Վարդանյանին խոշտանգելու մասին Իրանի տարածքում հրթիռային հարվածներ չեն գրանցվել. լրատվամիջոց ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ Թրենդային է դարձել ընդդիմադիր դաշտի ներսում, որ խորհրդարանական ընդդիմությունն ավելի շատ ունենա ընդդիմություն, քան իշխանությունները Ո՞նց կարելի է դավաճանությունը ներկայացնել որպես փրկություն. Գնդակահարության արժանի է այդ իշխանությունը. Աջապահյան Փաշինյանի՝ տավուշյան վերջին այցից հետո ՔՊ-ում փորձում են հասկանալ՝ ինչ է փոխվել վերջին օրերին Իրական արդարությունն այն է, որ ԼՂ-ից տեղահանվածները վերադառնան․ Բրեդ Շերման Իսրայելը հարվածել է Իրանին. լրատվամիջոց Կմասնակցի արդյոք Փաշինյանը Մոսկվայում կայանալիք շքերթին Սրանց «թեթև» ձեռքով շատ արագ մոտենում է անվերադարձի կետին․ Մհեր Մելքոնյան Հագեցնող սնունդը նվազեցնում է քաղցրեղենի ցանկությունը Ստեղծվել է անօդաչու թռչող սարք, որը կարող է հիշել մարդուն և հետապնդել նրան Տղամարդը դատի է տվել 50 կանանց, որոնց հետ ծանոթացել է Tinder-ում Չափազանց բարդ տնային աշխատանքը վնասում է երեխաներին Սպորտ դիտելը ակտիվացնում է ուղեղում պարգևատրման համակարգը Վրաստանի «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքը ներշնչվել է Կրեմլի կողմից․ Միլլեր Խաղաղ օվկիանոսում հայտնաբերվել են ավելի քան 50 նոր տեսակի օրգանիզմներ ՆԱՏՕ-ն հայտարարել է, որ պայմաններ չի տեսնում Ուկրաինային դաշինք հրավիրելու համար Դեմ չենք, որ հաղորդումը հեռարձակվի ուղիղ եթերով, բայց Մայր Աթոռն ինքն է որոշում, թե ով պիտի ներկայացնի եկեղեցու դիրքորոշումները․ Եսայի քահանա Արթենյան՝ Պետրոս Ղազարյանին Անընդունելի է ՀՀ առկա տարածքի որևէ հատվածից միակողմանի զիջում՝ առանց սահմանազատման գործընթացի ամբողջական իրականացման․ «Ապրելու երկիր» Ադրբեջանը քանդել է Շուշիի Կանաչ ժամը «Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքը կոչված է կանխելու Ուկրաինայի ճակատագրի կրկնությունը, Կոբախիձե Իրանը Իսրայելի դեմ պատասխան հարվածի ժամանակ օգտագործել է միայն հնացած հրթիռային զենքեր. ԻՀՊԿ Կայծակը հարվածել է Աբու Դաբի-Երևան չվերթի ինքնաթիռին (տեսանյութ) Թուրքիայում երկրաշարժ է տեղի ունեցել Ուկրաինան ինքը պետք է բանակին ապահովի կենդանի ուժով․ Ստոլտենբերգ Սամվել Վարդանյանի գրավը վճարելու համար ամբողջ գումարը 5-6 ժամում հավաքվեց․ փաստաբան Հակառակորդը T90-ով էր անցել հակագրոհի, Իշխանը չէ, ուզում է՝ Պետրոսը լիներ, չէր կարող բան անել․Վահանյանը ցուցմունք տվեց ԵՄ-ն ի գիտություն է ընդունում ԼՂ-ից ռուսական զnրքերի դուրսբերման մասին հայտարարությունը Վայոց ձորում կողաշրջվել է իրանական համարանիշերով բեռնատարը Աննա Հակոբյանի մոտ ընդունելությանը տեսա ժամանակին Ռիտա Սարգսյանին ստվերի պես հետևող ստախոս կանանց, նրանց դեմքը էյֆորիա էր արտահայտում, նոր կուռք է հայտնվել ՔԿ․ Ադրբեջանի քաղաքացին սպանել է մոսկվացուն՝ կայանելու առիթով նկատողության պատճառով Հայաստանը 2023-ին կոնյակի ամենախոշոր մատակարարն է Ռուսաստանին ԼՂ հայերը պետք է հնարավորություն ունենան վերադառնալ հայրենիք, եթե ապահովվի նրանց անվտանգությունը. ՌԴ ԱԳՆ Ժողովրդավար և խաղաղ հայ ժողովուրդը բախվում է իր ամենամութ օրերը հիշեցնող սպառնալիքների․ կոնգրեսական 5 անձ է կալանավովել խոշոր չափի հափշտակության դեպքով Սանահինցիները «կանկախանան» Կիրանցի արոտավայրերը, այգիները, Ոսկեպարի խմելու և ոռոգման ջրի ակնունքները հայտնվելու են թշնամու վերահսկողության ներքո. Զեկույց Արցախում գտնվող ամբողջ մշակութային ժառանգությունը գտնվում է ոչնչացման և յուրացման վտանգի տակ Օսկանյանին սպասելիս Առողջապահության պետպատվերը չփոխվեց. Փաշինյանը խաբել է. մաս 201 Այս իշխանության խոսքի հանդեպ նրանք հավատ չունեն այլեւս եւ որոշել են սպասել քայլերին Փաշինյանը խոսել է Ալիևի հետ ինչ-որ «բանավոր պայմանավորվածության» մասին Խաղաղապահներն ամբողջությամբ չեն հեռանում Արցախից Այժմ խոսքը Սահմանադրական դատարանինն է Լեռնային Ղարաբաղի իրադարձություններն օրինակ են, որ Ռուսաստանը հուսալի դաշնակից չէ. ԱՄՆ Պետքարտուղարություն ՊԵԿ-ը հետաձգել է 2023 թվականի հաշվարկ-հայտարարագրերի ներկայացման վերջնաժամկետը Ո՞ւր և ինչո՞ւ է շտապում Արևմուտքն իր տարածաշրջանային «ծրագրերում» Շատերը ռուսների հեռանալը պարտություն կընկալեն. Մարկեդոնով Հերթն Անահիտ Ավանեսյանինն է ԵՄ անդամակցության հարցն այլեւս անհաս ցանկություն է Իրանից Ալիևին զգուշացրել են՝ իր արհեստածին երկիրը կարող է դառնալ իրանական հրթիռային հարվածի թիրախ Գիտնականները պարզել են, թե ինչ ազդեցություն է ունենում անառողջ նախաճաշը դպրոցականների առաջադիմության վրա Honda-ն ներկայացրել է Ye էլեկտրական մեքենաների նոր շարքը Չինաստանի համար Գիտնականները պարզել են, թե երբ է մոլորակի վրա հայտնվել արաբիկա սուրճը Բժիշկ անեսթեզիոլոգը հիվանդներին և գործընկերոջը թունավորել է մահացու դեղամիջոցներով Ավստրալացին, ահռելի դդումի մեջ նստած, անցել է Թումուտ գետը (տեսանյութ) «Փախավ». ոսկեպարցիներին թույլ չեն տվել Փաշինյանին հարց տալ Փաշինյանը 3 տասնյակից ավել մեքենայով է մեկնել Ոսկեպար և Կիրանց ՔՊ-ականները հիշել են Սյունիքի տեղը «Դավաճան վիժվածք» ասած քաղաքացին խոշտանգվում է, իսկ քաղաքացու վրա թքած ԱԺ նախագահը, սպառնացող ՔՊ քարտուղարը դառնում են անպատժելի արտոնյալներ «Ուրալ»-ի վթարի գործով ՀՀ ՊՆ պաշտոնյաների պատասխանատվության ենթարկելու հարց է բարձրացվել. հետաքննությունը շարունակվում է 1,5 միլիոնի անունները պարզելու ցանկությունը հակահայ քայլ է, Փաշինյանը ծնկի եկած ապագա է պատրաստում հայ ժողովրդի համար․ Մուրադ Փափազյան 34-ամյա ՌԴ քաղաքացին կրակել է Արարատի մարզի բնակչի ոտքերին․ նրան մեղադրանք է ներկայացվել
Հարցում

Հայաստանի արտաքին պարտքը երբեք այսքան մեծ չի եղել

 

Վարչապետ դառնալուց մի քանի ամիս անց ֆեյսբուքյան իր էջում Նիկոլ Փաշինյանը հետեւյալ գրառումն արեց. «2019թ. օգոստոսին, 2015-ից ի վեր առաջին անգամ արձանագրվել է արտաքին պետական պարտքի նվազման միտում»: Անցել է ավելի քան մեկ տարի, իսկ Հայաստանի արտաքին պարտքը ոչ միայն նվազման միտում չի արձանագրել այդ ընթացքում, այլեւ սկսել է ավելանալ, հասնելով Հայաստանի Հանրապետության գոյության ընթացքում ամենաբարձր ցուցանիշի: «Նոր Հայաստանի» կառավարիչը չի խորշում ավելացնել երկրի արտաքին պարտքը, հակառակ այն բանի, որ մինչեւ իշխանության գալը այս հարցը նրա կողմից նախկին իշխանությունների դեմ իրավացիորեն շահարկվող հիմնական թեմաներից էր:

Ինչո՞ւ ավելացավ արտաքին պարտքը 2009-2010 թթ.ից սկսած

Հիշեցնենք, որ 2018-ի ապրիլ-մայիս ամիսների զանգվածային հիստերիայի ընթացքում դպրոցական երեխաներից մինչեւ տնային տնտեսուհիներ եւ կենսաթոշակառուներ ակտիվորեն քննարկում էին «սիրո եւ հանդուրժողականության» հեղափոխականների եւ նրանց ղեկավարի կողմից հրապարակ նետված Հայաստանի Հանրապետության արտաքին պարտքի թեման: Այդ օրերին բոլորը դարձել էին տնտեսագետներ եւ որպես վերջին ճշմարտություն արտահայտվում էին արտաքին պարտքի չափի, դրա ավելանալու եւ արդյունավետ ծախսել-չծախսելու մասին: Նրանց «հեղինակավոր» կարծիքների գլխավոր «հիմնավորումներից» մեկն էլ օրինակՙ «Մոնումենտի ճամփի ասաբնյակները բա ինչո՞վ են կառուցել» նախադասությունն էր: Ի դեպ, «Մոնումենտի ճամփին» շարունակվում են նոր «ասաբնյակներ» կառուցվել, բայց հեղափոխական թմբիրի մեջ ննջող քաղաքացիները այլեւս չեն խոսում ոչ այդ, ոչ էլ արտաքին պարտքի ներկայիս ավելացման եւ դրա անարդյունավետ ծախսելու մասին: Այժմ, թե ինչպե՞ս ավելացավ արտաքին պարտքը անցած 10 տարիների ընթացքում:

2007 թ.-ի վերջին Հայաստանի Հանրապետությունը արտաքին պարտքի ցածր բեռ ունեցող երկրների մեջ էրՙ 1 մլրդ 488 մլն դոլար, որը Հայաստանի համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) շուրջ 6 տոկոսն էր: Երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի կառավարման 7-8 տարիներին բարձրՙ երկնիշ տնտեսական աճի շնորհիվ արտաքին պարտք վերցնելու մեծ անհրաժեշտություն 2000-ականներին չի եղել:

Սակայն, 2008-2009 թթ.ի համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը բավականին ծանր հարված հասցրեց Հայաստանի տնտեսությանը, որի հետեւանքով 2009 թ.-ին ավելի քան 14 տոկոս տնտեսական անկում ունեցանք: Հայաստանի կառավարությունը սկսեց նոր պարտքեր վերցնել, քանի որ ճգնաժամի պատճառով նվազել էին նաեւ բյուջեի եկամուտները, իսկ ծախսերը (աշխատավարձներ, թոշակներ եւ այլն) պետք է կատարվեին: Արդյունքում, 10 տարվա ընթացքում արտաքին պարտքն աստիճանաբար ավելացավ, 2017 թ.-ի վերջում հասնելով 5 մլրդ 494 մլն դոլարի: Այսինքն, անցած 10 տարիների ընթացքում միջին տարեկան արտաքին պարտքն ավելացել է մոտ 400 մլն դոլարով եւ 2017 թ.-ին կազմել համախառն ներքին արդյունքի մոտ 45 տոկոսը:

Եվ ահա, 2018 թ.-ի մայիսին իշխանության է գալիս Նիկոլ Փաշինյանը եւ հայտարարում արտաքին պարտքի նվազեցման անհրաժեշտության, իսկ մի քանի ամիս անցՙ նվազման միտումի մասին: Սակայն իրականում նա սկսում է արտաքին պարտքի ավելացման նոր փուլՙ այն պարգայում, երբ համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամ չկա եւ մեր տնտեսության համար արտերկրից եկող այդ սպառնալիքը բացակայում է:

ՀՀ ընդհանուր պարտքըՙ ներքին եւ արտաքինը միասին վերցրած հատել է ռեկորդային 7 մլրդ դոլարի շեմը

Համաձայն վիճակագրական կոմիտեի, ՀՀ արտաքին պարտքն այս տարվա սեպտեմբերի 30-ի դրությամբ կազմել է 5 մլրդ 543 մլն դոլարՙ մեկ ամսվա ընթացքում ավելանալով ավելի քան 121 մլն դոլարով: Հենց սա է երբեւէ եղած Հայաստանի արտաքին պարտքի ամենաբարձր ցուցանիշը:

Տեղեկացնենք, որ արտաքին պարտքը կազմված է ՀՀ Կառավարության պարտքից եւ ՀՀ Կենտրոնական բանկի պարտքից: Կտրուկՙ 123,5 մլն դոլարով ավելացել է ՀՀ կառավարության պարտքը, հասնելով 5 մլրդ 31 մլն դոլարի: Մինչդեռ ՀՀ Կենտրոնական բանկի պարտքը նվազել է մոտ 1 մլն դոլարով, կազմելով 512 մլն դոլար:

Տեղեկացնենք նաեւ, որ բացի արտաքին պարտքից, Հայաստանի Հանրապետությունն ունի նաեւ ներքին պարտք, որի հետ միասին էլ կազմվում է ՀՀ ընդհանուր պարտքը:

Ներքին պարտքը պետական պարտատոմսերն են, որոնք պետությունը վաճառում է բնակչությանը որոշակի տոկոսային եկամտաբերությամբ վերջինիս համար: Այն հիմնականում ՀՀ դրամով բանկային ավանդների տոկոսադրույքին մոտ եկամտաբերություն է ունենում եւ ընկալվում է որպես ավելի հուսալի միջոց, քան բանկային ավանդը, քանի որ պետությունն է պարտավորվում հետ վերադարձնել գումարն ու վճարել տոկոսները: Այսինքն, պետությունն, ըստ էության, տոկոսով պարտք է վերցնում բնակչությունից: Խոսքը 12-13 տոկոսադրույքով եկամտաբերություն ունեցող պետական պարտատոմսերի մասին է, որ թանկ փող է պետության համար: Մի խոսքով, սեպտեմբերի 30-ի դրությամբ ՀՀ ներքին պարտքն էլ կազմել է 1 մլրդ 507 մլն դոլար:

Այսպիսով, ներկա պահին ՀՀ ընդհանուր պարտքըՙ ներքին եւ արտաքին միասին վերցրած, հատել է ռեկորդային բարձր շեմՙ 7 մլրդ դոլարը եւ կազմել 7 մլրդ 51 մլն դոլար: Սա է այժմ կառավարության եւ նրա ղեկավարի կառավարման արդյունքը:

Ե՞րբ է վտանգավոր արտաքին պարտքի ավելացումը

Արտաքին պարտքի ավելացումը ըստ էության մտահոգիչ չէր լինի, եթե գոյություն ունենային երկու հանգամանք, որ այսօր գոյություն չունեն:

Առաջինըՙ եթե ներգրաված վարկային միջոցներն ուղղվում են տնտեսական ակտիվության խթանման եւ ենթակառուցվածքների հիմնանորոգման ծրագրեր իրականացնելուն: Այսինքնՙ ճանապարհների, ջրագծերի կառուցմանը, ջրամբարների շինարարությանը, փոքր ու միջին բիզնեսի համար էժան վարկեր տրամադրելուն եւ այլն:

Երկրորդՙ եթե պարտքն ավելացնում է այնպիսի կառավարություն , որն ունի տնտեսական զարգացման մշակված եւ իրատեսական ծրագրեր, դրանք կյանքի կոչելու հմուտ եւ քաղաքական կամք ունեցող ղեկավար եւ թիմ:

Այն, որ ներկայումս կառավարության կողմից ձեռք բերվող նոր վարկերը ուղղվում են ոչ թե վերոնշյալ ծրագրերի իրականացմանը, այլ պետական բյուջեի դեֆիցիտի ֆինանսավորմանը, գաղտնիք չէ: Զարմանալին այն է, որ եթե, ըստ վարչապետի, պետբյուջեի եկամուտները գերակատարվում են, ինչո՞ւ ենք տասնյակ միլիոնավոր դոլարներ վերցնելով եւ արտաքին պարտքը ավելացնելով փակում պետական բյուջեի դեֆիցիտը:

Ինչ վերաբերում է երկրորդ հանգամանքին, ապա խոսել վարչապետ Փաշինյանի եւ նրա կառավարության հմտություններից, ծրագրերից կամ դրանց կյանքի կոչելու ունակություններից, նույնն է թե մաղով ջուր վերցնել:

Այսինքն, ակնհայտ է, որ արտաքին պարտքի ներկայիս ահագնացող ավելացումը ծանրանալու է բնակչության վրաՙ առանց երկրի տնտեսական զարգացմանը որեւէ օգուտ տալու: Հենց սա է արտաքին պարտքի ավելացման իրական վտանգը:

Սակայն, ինչպես նշեցինք, մեր երկրի բնակչությունն այժմ օլիմպիական հանդարտությամբ է հետեւում այդ գործընթացին, մեկ անգամ եւս ապացուցելով այն իրողությունը, որ անցյալ տարվա ապրիլ-մայիսին մեր երկրում տեղի ունեցածը ուղղորդված (արտաքին եւ ներքին) քարոզչության արդյունք էր, որի դառը պտուղները դեռ երկար ենք շարունակելու քաղել:

azg.am

Հետևեք մեզ Telegram-ում
website by Sargssyan