Ռոբերտ Քոչարյանն իր եւ Հեյդար Ալիեւի առաջին գաղտնի հանդիպման մասին
ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն իր «Կյանք եւ ազատություն» գրքում անդրադարձել է 1993թ. սեպտեմբերին Մոսկվայում իր եւ Հեյդար Ալիեւի միջեւ կայացած գաղտնի հանդիպմանը եւ ուշագրավ մանրամասներ հայտնել:
«Սկսեցինք ռազմաճակատներում տիրող ընթացիկ վիճակի քննարկումից: Այն ժամանակ Ադրբեջանում համազված էին, որ մեր փոխարեն ռուսներն են կռվում: Ըստ երեւույթին, միտքը, որ փոքրիկ Արցախը կարող է այդպիսի հաջողությամբ դիմակայել ռեսուրսներով իրեն բազմակի գերազանցող երկրի ռազմական զորությանը, նրանց ուղեղում չէր տեղավորվում: Նույն տեսակետին էր նաեւ Ալիեւը ու դրա մասին ուղիղ հարցրեց ինձ: Ի պատասխան՝ բացասաբար օրորեցի գլուխս. «Ռուսաստանն այստեղ ընդհանրապես կապ չունի»:
- Եթե Ռուսաստանը կապ չունի, այդ դեպքում ձեզ որտեղի՞ց այդքան տանկ,- կասկածանքով հոնքերով վեր քաշեց Ալիեւը:
- Մասամբ սովետական զորքերի թողածն է, մի քիչ՝ Երեւանից, բայց հիմնական մասը... ձեզնից: Եթե ուզում եք համոզվել, պահանջեք սովետական զորքերի դուրսբերումից հետո Ադրբեջանին բաժին հասած տանկերի թվի իրական ամփոփագիրը, հետո հաշվեք, թե ինչքան ունեք հիմա: Եւ այն տարբերությունը, որ կստանաք, ամբողջովին մեզ մոտ է:
- Լավ,- չէր հանձնվում նա:- Բայց այդ դեպքում որտեղի՞ց այդքան լավ տանկիստներ: Ինչպես զեկուցում են՝ լավ պատրաստված տանկային անձնակազմեր ունեք:
- Իսկ դուք կանչեք ձեզ զինվորական կոմիսարին ու հարցրեք՝ վերջին տասնհինգ-քսան տարվա ընթացքում ո՞ւր են ծառայելու ուղարկել ձերոնց եւ ո՞ւր՝ մերոնց: Ձեր զինկոմիսարիատներն Ղարաբաղի հայերին հիմնականում ուղարկում էին ամենադժվար տեղերը, իսկ ձերոնց՝ առավելապես շինգումարտակներ: Այ, հենց այդտեղից էլ տանկերի ու ՀՄՄ-ների լավ անձնակազմերը: Այնպես որ, շնորհակալություն Ադրբեջանի զինկոմիսարիատին. ԽՍՀՄ տարիներին մեզ մոտ որակյալ պահեստազոր է ձեւավորվել:
Իմ պատասխանն ակնհայտորեն տխրեցրեց Ալիեւին, հասկացավ, որ ճիշտն եմ ասում: Ինձ համար կարեւոր էր հասցնել նրան, որ մենք ենք կռվում, ոչ թե Ռուսաստանը, ու եթե ուզում է համաձայնության գալ, ապա ուղղակի շփումներ պետք է լինեն: Խոսեցինք նաեւ հրադադարի հնարավորության մասին: Հեյդար Ալիեւիչն ինքը հավատում եւ ինձ համոզում էր, որ ինքներս պիտի հարթենք փոխադարձ հակասությունները, առանց միջնորդների, որոնք իրենց շահերն ունեն տարածաշրջանում: Ես էլ էի կարծում, որ մենք պիտի պայմանավորվենք, բայց առանց միջնորդների դժվար կլինի հասնել կայուն ու տեւական խաղաղության: Պատերազմ սկսելը դադարեցնելուց հեշտ է. լուրջ ռեսուրսներ եւ միջազգային երաշխիքներ են պահանջվելու:
Մեկուկես ժամ զրուցեցինք, իսկ երբ դուրս եկանք բանակցությունների սենյակից, Կազիմիրովն արդեն անհամբեր մեզ էր սպասում: Ալիեւի նրա հետ բանակցությունների մասին խպոսելու եւ արդյունքներն ամփոփելու փոխարեն ներողություն խնդրեց եւ, զբաղվածությունը պատճառ բերելով, չսպասելով, որ մեքենա մոտենա, արագ հեռացավ: Գնաց ոչ հեռվում բնակվող դստեր մոտ: Կազիմիրովը, դեպքերի նման ընթացքից զարմացած ու նույնիսկ մի քիչ նեղսրտած, դարձավ ինձ. «Ինչպե՞ս անցավ: Ինչի՞ շուրջ էին բանակցությունները, ինչո՞վ վերջացավ»: Ես ասում եմ. «Վլադիմիր Նիկոլաեւիչ, պարզապես զրուցեցինք, ամեն ինչ կարգին է, բայց ես էլ պիտի գնամ, կներեք»:- «Ինչպե՞ս թե: Ես այդպես էլ ոչինչ չպիտի՞ իմանամ»: Հիմա էլ ես զարմացա. «Ի՞նչ է, ոչինչ չե՞ք ձայնագրել: Թե՞ դեռ չեք սղագրել»: «Այս երկրում հիմա ի՞նչն է աշխատում»,- սրտնեղած գոչեց Կազիմիրովը: Ու ես հասկացա, թե Ալիեւը ինչու հենց սկզբում առաջարկեց պատուհանի մոտ նստել»:
Top-News.am
Բաժանորդագրվեք Top-News.am-ին Telegram-ում