Որակյալ մասնագետներն ու լավ կրթությունը ՏՏ ոլորտի թիվ մեկ պրոբլեմներն են
ՏՏ ոլորտն ամբողջ աշխարհում առաջ է գնացել, բայց կրթական բացերը որևէ կերպ չեն ծածկվել: Ոլորտում որակյալ կադրերի պակաս կա ոչ միայն Հայաստանում, այլև ամբողջ աշխարհում: ՏՏ ոլորտի այս և մի շարք այլ խնդիրներ քննարկվեցին Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության կազմակերպած «Տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ. ՀՀ-ում ոլորտի զարգացման հեռանկարներ»-ը թեմայով հանդիպում-քննարկման ժամանակ:
«Այս խնդիրը ոչ միայն մեզ մոտ կա, այլև մի շարք երկրներում՝ Ամերիկայում, Հնդկաստանում, անգամ Չինաստանում: Եվրոպայում և Միացյալ նահանգներում այսօր 3 մլն. թափուր աշխատատեղ կա: Աշխատանքի հայտարությունը նրանք տալիս են, բայց պատասխանը չեն ստանում: Ինչու՞՝ ամբողջ աշխարհում որակյալ մասնագետի պակաս կա: Սա մեզ համար ուղղակի ֆանտաստիկ շանս է տարբեր գործեր Հայաստան հասցնելու, որովհետև ՏՏ ոլորտի համար կապ չունի դու որտեղ ես գտնվում»,- փաստում է «Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միության» գործադիր-տնօրեն Կարեն Վարդանյանը:
Ըստ նրա սա մեզ համար ուղղակի լավ շանս է առիթից օգտվելու և այդ 3 միլիոն գործերից գոնե 50.000-ը Հայաստան բերելու: Նա նշում է, որ մեր մասնագետները մեծ ներուժ ունեն ՏՏ ոլորտում, միջավայրն էլ է լավ. ՏՏ-ն այն քիչ ոլորտներից է, որ տանը նստած էլ կարող ես գործ անել: «Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միության» գործադիր-տնօրեն Կարեն Վարդանյանը նշում է, որ ՏՏ-ն զարգացնելու համար երեխաների մոտ սեր և հետաքրքրվածություն դեռ փոքր տարիքից է պետք արթնացնել. «Մենք հիմա դպրոցներում «Արմաթ» ծրագիրն ենք սկսել կիրառության մեջ դնել: Դրանք ինժեներության լաբորատորիաներ են, որտեղ երեխան 10 տարեկանից սկսում է պարզ լեզվով ծրագրավորել, հետո արդեն հասնում են նրան, որ ռոբոտներ են ծրագրավորում, սովորում են ծրագրավորման ավելի բարդ լեզու՝ եռաչափ մոդելավորում: Բոլոր սարքավորումների լեզուն հայերենն է, որ անգամ ամենահեռավոր գյուղում ապրող երեխան, կարողանա հեշտ սովորել, հետո նոր անցնել անգլերենի: «Արմաթ» լաբորատորիայի չորրորդ տարում մենք ցանկանում ենք անօդաչու թռչող սարքերի լաբորատորիա ստեղծել, որտեղ երեխաները կսովորեն ստաբիլիզացիայի խնդիրները»,-նշում է Կարեն Վարդանյանը:
Տեխնոլոգիաների առաջընթաց զարգացումն, ըստ Կարեն Վարդանյանի, բերելու է նրան, որ աշխարհի մակարդակով, 10 տարի հետո մեքենաները լինելու են առանց վարորդների «Աշխարհում 7 միլիարդ մարդ հայտնվելու է անելանելի վիճակում, ոչ մի բանի պիտանի չի լինելու, որովհետև մարդկանց 1%-ը հերիք, որ մեզ սնունդով ապահովի, մի քանի տոկոսը կապահովի տարբեր ծառայությունների աշխատանքը, մի քանի տոկոսի մեջ էլ այդ սարքավորումները նախագծողները կընդգրկվեն: Ի՞նչ պետք է անեն մնացած մարդիկ:
Քանի որ բոլորը չեն կարող տեխնոլոգիական համայնքի մեջ մտնել, մնացած մասնագիտություններում մենք պետք է մաքսիմալ կրեատիվ մոտեցումներ ցուցաբերենք, որ կրեատիվ տարրը տեխնոլոգիական ոլորտի հետ միակցելով, պիտանի լինենք թե՛ մեզ, թե՛ աշխարհին»,-մտահոգություն է հայտնում Կարեն Վարդանյանը:
Կարեն Վարդանյանը ՏՏ ոլոտի կրթական բացերը նշելով՝ բարձրաձայնում է ոլորտային մի շարք խնդիրներ ևս: Ըստ նրա՝ ՏՏ ոլորտը Հայատանի համար ռազմավարական շատ լուրջ գործառույթ ունի. «Չպետք է մոռանանք, որ մենք պատերազմական երկիր ենք և մեր ոլորտի կարևորագույն խնդիրներից մեկը տարածքային դիվերսիֆիկացիան է: ՏՏ ոլորտի ընկերություններն ու կազմակերպությունները պետք է ոչ միայն Երևանում լինեն, այլև անհրաժեշտություն կա նրանց տեղաբաշխվածությունը մարզերում կազմակերպել»,-նշում է Կարեն Վարդանյանը:
«ՏՏ ոլորտը շատ առաջ է գնացել, աշխարհի փոփոխություններին է սկսել արձագանքել, իսկ կրթությունը մնացել է նույն մակարդակին»,- Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության կազմակերպած թեմատիկ քննարկման ժամանակ այս տեսակետն է հայտնում «Ձեռնարկությունների Ինկուբատոր» հիմնադրամի տնօրեն Բագրատ Ենգիբարյանը: Ըստ նրա՝ ՏՏ-ում մենք հասել ենք մի կետի, որ համաշխարհային կազմակերպությունները գալիս են մեզ մոտ՝ իրենց ամենաբարդ խնդիրներն այստեղ լուծելու համար: Բարդ խնդիրներն, ըստ Բագրատ Ենգիբարյանի, մեծ գումարներով են լուծվում: Նա փաստում է, որ Հայաստանն էժան աշխատուժի երկիր չէ և մենք՝ մեր պոտենցիալի շնորհիվ, համաշխարհային գործերի ամենաբարդ սերուցքը վերցնելու հնարավորություն ունենք: Ըստ նրա՝ դպրոցներում հիմա փոքրիշատե ոլորտի զարգացման հետ կապված ինչ-որ քայլեր արվում են, իսկ բարձրագույն կրթական հաստատություններում խնդիրները շատ են. «Եթե մենք ունենանք բարձրագույն կրթություն ստացած լավ կադրեր և նրանք հայտնվեն ճիշտ միջավայրում, նրանք շատ արագ կադապտացվեն և կսկսեն տարբեր խնդիրների համար նոր լուծումներ փնտրել:
Ինչ վերաբերում է մեր Բուհերին, ապա նրանք եկամուտ բերում են, բայց ամբողջը գնում է պետբյուջե, մարդու մոտ նախաձեռնողականությունը վերանում է: Հենց այս պատճառով դասախոսն իր ցածր աշխատավարձ ստանալու պրոբլեմը տանում է լսարան և երեխաների մոտ սպանում է առարկայի հանդեպ հետաքրքրվածությունը»,-նշում է Բագրատ Ենգիբարյանը: Ոլորտում հաջողության հասնելու համար Բագրատ Ենգիբարյանն իր դիրքորոշումն է հայտնում. «ՏՏ ոլորտում գրանցած մեր հաջողությունը մենք պետք է ազգային տնտեսության մեջ կիրառենք: Բայց մենք ունենք միանգամայն այլ պատկեր: Բարձր տեխնոլոգիական արտադրանքի 70%-ը մեր երկրի համար չէ: Մի կողմից դա շատ լավ է. մենք բարդ խնդիրներ ենք լուծում, բայց մեր տնտեսության մասին մենք չպետք է մոռանանք»,-հետևյալ կերպ է ՏՏ-ի ուղին կանխորոշում Բագրատ Ենգիբարյանը:
«Ինֆորմատիկայի ու ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտ»-ի ղեկավար Վլադիմիր Սահակյանը բարձր է գնահատում մեր երիտասարդների ներուժը, բայց, որպեսզի IT-ին լոկալ մի բան լիենլուց տեխոնոլոգիա դառնա, նա ռազմավարություն մշակել է առաջարկում. «Մեր պատմությունը փաստում է, որ հայերն այն ժողովուրդն են, ովքեր ոչ թե սոսկ օգտագործել են տեխնոլոգիաներն, այլ իրենք են ստեղծել: Որպեսզի երիտասարդ գիտնականների կատարածը դառնա տեխնոլոգիայի մի մաս, երկար ճանապարհ է պետք անցնել: Մեր ծրագրավորողները շատ բարձր մակարդակ ունեն, բայց իրենք աշխատում են արտասահմանյան ընկերությունների հետ: Ի՞նչ է տալիս Հայաստանին դա: Հայաստանն ինչո՞վ է հզորանում: Արտասհմանյան ընկերությունները շատ լավ վարձատրում են մեր ծրագրավորողներին, բայց մեր երկրի տեխնոլոգիական առաջընթացում փոփոխություն չի լինում: ՏՏ ոլորտում լավ հիմք է դրվել, մնում է զարգացման ճիշտ ուղղություն ընտրել»,- իր տեսակետն է հայտնում Վլադիմիր Սահակյանը:
Ծրագրավորումը արվեստ համարող «Երևանի կապի միջոցների գիտահետազոտության ինստիտուտ»-ի ղեկավար Մհեր Մարկոսյանն առաջարկում է IT-ին և բարձր տեխնոլոգիաներն իրար հետ չխառնել: Ըստ նրա՝ IT-ին գործիք է բարձր տեխնոլոգիաների համար: Ոլորտի խնդիրներից նա առանձնացնում է կրթական բացերը, որոնք, ըստ նրա, մեծապես կախված են ֆինանսավորումից. «Աշխարհում դասախոսների աշխատավարձը շատ բարձր է. այն բարձր է լինում կա՛մ պետության ֆինանսավորման, կա՛մ վճարովի ուսուցուման շնորհիվ: Եթե սովորեցնողն առաջին գծում չեղավ, նա չի կարողանա ժամանակի շունչը գիտական տեսանկյունից հրամցնել: Պետք է փոխվի վերաբերմունքը դասավանդողների նկատմամբ»,-խնդրի լուծման իր տարբերակն է առաջարկում Մհեր Մարկոսյանը:
«Ռենդերֆորեսթ» ընկերության տեխնիկական ղեկավար Էդգար Մարուքյանը ՏՏ ոլորտի հետ կապված այն մտահոգությունն է հայտնում, որ մեր երկրում մասնագետը էժան է վարձատրվում: Ըստ նրա, եթե մեր մասնագետները շարունակեն թեթև խնդիրներ լուծել, կշարունակեն էժան վարձատրվել. «Հայաստանում մենեջմենթի դպրոց չկա: Դա խանգարում է մեր արագ աճին: Օրինակ՝ մարդն ինչ-որ ուսումնական կուրս է անցնում, բայց հստակ նպատակադրում չկա, թե նա դա ավարտելուց հետո ինչերի պետք է կարողանա տիրապետել»,-նշում է Էդգար Մարուքյանը:
Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության կազմակերպած քննարկման ավարտին նախաձեռնության հիմնադիր Գևորգ Թադևոսյանը ՏՏ ոլորտի հետ կապված այն կարծիքն է հայտնում, ըստ որի՝ որ այն բավարար չի ինքնադրսևորվում. «ՏՏ ոլորոտւմ կան ռեալ ասելիք ունեցող մասնագետներ, բայց այդ ասելիքը տեղ չի հասնում: Ասելիքը տեղ հասցնելու խնդիր կա»-եզրափակում է Գևորգ Թադևոսյանը: