Այսօր՝ 29 մարտի 2024թ., 00:00
Եվրամիությունն արձագանքել է ԵՄ-ԱՄՆ-Հայաստան եռակողմ հանդիպման վերաբերյալ Ադրբեջանի հայտարարություններին Քիչ առաջ հրավիրված էի ՔԿ կենտրոն բաժին. ինձ առաջադրվում է նոր մեղադրանք. Նարեկ Մանթաշյան ՌԴ դեսպանը հերքել է հայտարարությունները, թե Հայաստանին ստիպում են միանալ ՌԴ և Բելառուսի միութենական պետությանը Տաջիկստանում 9 մարդ է ձերբակալվել Crocus City Hall-ի գործով Իլոն Մասկը բաժանորդագրվել է դեպրեսիան բուժել խոստացող օգտահաշվին Արտասահմանյան ընկերությունների վնասները ռուսական շուկայից հեռանալուց հետո գերազանցել են 107 միլիարդ դոլարը Քրեական հեղինակություն Շաքրո Մոլոդոյն ազատ է արձակվել Կրասնոդարի գաղութից Մոսկվայում բացահայտվել է ադրբեջանցու ձեռքով 23 տարի առաջ կատարված սպանությունը Միջազգային պահանջ է՝ սահմանի որոշման ցանկացած գործընթաց որևէ ուժ չունի, եթե մարդկանց բնականոն կյանքը խաթարվում է. Թաթոյան Հույսի նշան՝ կոտրված սերնդի համար. Ֆրանսիայի դեսպանը հանդիպել և շնորհավորել է արցախցի ուսանողուհուն ՌԴ-ի հետ կապերը խզելու դեպքում Հայաստանը կկորցնի արժեքը Եվրամիության աչքում. ռուս քաղաքագետ Առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության. ապրիլի 1-ից կսահմանվի 200 եվրո և 31 կգ «Ավտովազ»-ը սկսել է Lada-ի արտադրությունն Ադրբեջանում Փաշինյանը ոչինչ չի խնայում իր անձնական պաշտպանությունն անխոցելի դարձնելու համար Բաղմանյանի դեմ ցուցմունք տվողը մեկ միլիոն դոլար պարտք է բանկին Լավրով. Պուտինին զարմացրել է Ղարաբաղը Ադրբեջանի մաս ճանաչելու Փաշինյանի որոշումը Լևոն Քոչարյանի անունից կեղծ հայտարարություններ են տարածվում Բաղանիսցիները զայրացած են. «Հայաստան» խմբակցության պատգամավորներն այցելել են Տավուշ Լավրով. ԵՄ առաքելությունը Հայաստանում վերածվում է ՆԱՏՕ-ի առաքելության Արցախի հանձնումը միայն սկիզբ էր. ՀՅԴ Պատգամավորներից մինչև ՊԵԿ օպերլիազորներ․ թանկարժեք ժամացույց հայտարարագրած պաշտոնյաները Վիճաբանություն և ծեծկռտուք Երևանում.վիճաբանության մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր Հայաստանի ղեկավարությունը միտումնավոր փորձում է փչացնել հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ. Լավրով Եվրոպական արժեքները կրելով հանդերձ չպետք է Ռուսաստանին թշնամի դարձնենք, իսկ Իրանն էլ մեր հզոր հարեւանն է․ Արամ Մանուկյան Նյարդաբանները ուղեղում մի մեխանիզմ են հայտնաբերել, որը վերահսկում է երաժշտության տակ պարելու ցանկությունը ԱՄՆ առաջին տիկինը երեխաների համար գիրք է գրել իր կատվի մասին Եվրոպայում 11-ից 15 տարեկան գրեթե յուրաքանչյուր վեցերորդ երեխան կիբերհարձակման է ենթարկվում ԱՄՆ-ն 2024 թ. 228 մլն դոլար է հատկացրել Բալթյան երկրներին պաշտպանության համար Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Ապացույցներ են ձեռք բերվել, որ «Կրոկուս Սիթի Հոլ»-ի ահաբեկիչները կապ ունեն ուկրաինացի ազգայնականների հետ. ՌԴ Քննչական կոմիտե Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ Երևանում թալանել են հայտնի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակել են 5 մլն 500 հազար դրամի բջջային հեռախոս Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Հայաստանն աշխարհի աչքի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա ԼՂՀ-ն «լուծարելու» փաստաթուղթն անօրինական էր, բայց դա հայրենակիցներին փրկելու միակ միջոցն էր․ Շահրամանյան Մանիպուլյացիա․ Կառավարությունը հարկատուների գումարները տվեց «Վեոլիա Ջուր»-ին, որ հարկատուների համար ջուրը չթանկանա Մեծ Պահք. Ավագ հինգշաբթի. Արարիչը ստեղծեց ձկներին ու թռչուններին ՀՀ-ն 300 հազար դոլարի օգնություն կտրամադրի Ճապոնիային երկրաշարժից տուժածների հումանիտար կարիքների բավարարման համար Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում Արցախը երբևէ Հայաստանի համար վտանգ չի եղել, դա մանիպուլյացիա է իշխանությունը պահելու համար. Արցախի ԱԺ պատգամավորը՝ Փաշինյանի հայտարարության մասին Ցելոֆանե տոպրակները չհանվեցին, այլ թանկացան. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 190 ՔՊ-ականներն այլեւս առաջվանը չեն. նրանց սիրտը վախ է ընկել 92 մլն եվրո․ կառավարությունը դարձյալ վարկ է վերցնում Որքան են վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար Տավուշի հարցով իշխանությունը պահեստային տարբերակներ է նախատեսել Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովում քաոս է ՔԿ-ն մտել է դատարան և Մանվել Գրիգորյանի դատավոր դստերը օգնականի վերաբերյալ հարցեր է տվել Սեփական կամքով որոշել է հանձնել Տավուշի բնակավայրերը ՆԳ նախարարը քաղաքական լուրջ վրիպում է թույլ տվել Գուրգեն Արսենյանը ՔՊ-ից նեղացած է 15-օրյա ժամկետում տուգանքը վճարելու դեպքում կկիրառվի 30 տոկոսի նվազեցում. ՆԳՆ Զույգերը, որոնք միասին ալկոհոլ են խմում, ավելի երկար են ապրում միասին Ցուցարարները գոմաղբ են թափել ամերիկացի պաշտոնյաների տների մոտ Պեսկովը պատմել է «Крокус»-ում տեղի ունեցած ահաբեկչությունից հետո Պուտինի անցկացրած անքուն գիշերվա մասին «Լյուկի կափարիչ» փոխելը՝ լուրի թեմա․ Քաղաքացիները ծաղրում են թաղապետարանին Արթուր Աբրահամ․ Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր Օրվա խորհուրդ Փաշինյանը զարմացել է, որ ժողովուրդն այսքան տարի իրենց հանդուրժում է. «Հրապարակ» Սրանք անցան պլան Բ-ին. Գառնիկ Դանիելյան ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպումը որևէ երրորդ կողմի դեմ ուղղված չէ և չէր էլ կարող լինել. ՀՀ ԱԳՆ-ն՝ Ադրբեջանի հայտարարություններին «Ամիօ բանկ»-ը վերաբրենդավորումից հետո լծվել է ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց հարկադիր սնանկացման գործընթացին Օրենքի խախտմամբ աշխատանքից ազատվածներին նախարարությունները 436 մլն դրամ հարկադիր պարապուրդի գումար են վճարել Վարդենյաց լեռնանցքը փակ է կցորդիչով բեռնատարների համար, դժվարանցանելի՝ մյուս տեսակի տրանսպորտային միջոցների Ոսկերչության ոլորտի կասկածելի աճը շարունակում է «բարձր տնտեսական աճ» ապահովել Զախարովան՝ Ուկրաինային ադրբեջանական զենք մատակարարելու մասին՝ նման տեղեկությունները մանրակրկիտ ստուգվում են Իշխանությունների՝ ամեն ինչ օպտիմալացնելու ու կրճատելու սեւեռումը հասել է Դիլիջան Տարածքներ զիջելը դե ֆակտո տարածքային փոփոխությունների է հանգեցնում․ Գևորգ Դանիելյան Մահացել է Արարատ Զուրաբյանի դուստրը Ինչու չի կազմակերպվել Վրաստանի վարչապետի հանդիպումը Կաթողիկոսի հետ Նախկին ԱԱԾ-ականները՝ Զվարթնոցից ռուս սահմանապահներին հանելու մասին «Ճակատագրական չաթը». ինչո՞ւ են հրաժարական տվել 4 դատավորները Թալիբները նախատեսում են քարկոծելով մահապատժի ենթարկել կանանց դավաճանության համար Հետազոտողները վերծանել են ացտեկների տեքստերը, որոնք պատմում են մայրաքաղաքի հիմնադրման և իսպանացիների ներխուժման մասին Գիտնականները արհեստական բանականության կիրառմամբ բարելավել են գարեջրի համը Իտալական լճում «առաջադեմ տեխնոլոգիաներով» կառուցված հնագույն նավակներ են հայտնաբերվել Մենք «Զանգեզուրի միջանցք» տերմինը չենք օգտագործում, այլ` երթուղի, որը Ադրբեջանի արևմտյան շրջանները ՀՀ-ի Սյունիքի մարզով կապում է Նախիջևանի հետ․ Զախարովա Թիվ 130 դպրոցի՝ յուրացումների մեջ մեղադրվող տնօրենն ազատվեց աշխատանքից 29-ամյա երիտասարդը կալանավորվել է դանակով համաքաղաքացու սպանության փորձի և վերջինիս փեսային մարմնական վնասվածքներ հասցնելու մեղադրանքով
Հարցում

Բարեփոխումներ և դիմադրություն

Լավ գաղափար, վատ հաշվարկ, մի շարք սխալներ ու օբյեկտիվ խնդիրներ - վերջին ամենաթարմ օրինակների վրա հեշտությամբ կարելի է հասկանալ հետագա բոլոր բարեփոխումների և դրանց հանդեպ դիմադրության մեխանիզմը։

Իշխանությունն ամենահանրային ոլորտում՝ առողջապահությունում, փորձում է ներդնել միանգամից երկու բարեփոխում՝ դեղերի դեղատոմսով դուրսգրումը և առողջապահական էլեկտրոնային համակարգը ՝e-health: Երկուսն էլ ճիշտ, կարևոր և ժամանակակից աշխարհում ամրագրված մեխանիզմներ են։ Միևնույն ժամանակ՝ երկուսն էլ կիրարկման տեսակետից թերի, վատ հաշվարկված, օբյեկտիվ խնդիրներն անտեսած բարեփոխումներ են։ Սա բերեց լավ գաղափարի հանդեպ բացասական հանրային ռեակցիայի, բացասական հանրային տրամադրությունների՝ թե՛ բուն բարեփոխման, թե՛ այն իրականացնող իշխանության հանդեպ։

Հակափաստարկները մոտ 90 տոկոսով ճիշտ էին. դրանք պարզ և անտեսված հարցեր են, ավելին՝ մինչև այսօր պատասխան չստացած։ Մնում ես ապշած, թե ինչպես կարելի էր չունենալ նման ակնհայտ հարցերի պատասխանները, լուծումները, ինչն էլ հանգեցրեց նման հակազդեցության։ Սա վատ միտում է, ընդ որում՝ ոչ միայն այս կոնկրետ դեպքի հետ կապված. սա սովորաբար բերում է իշխանությունների կողմից կեսքայլերի, հետքայլերի։

Մի պահ վերանանք այս երկու օրինակից։ Հայաստանը ստիպված է գնալ խորքային բարեփոխումների բոլոր ոլորտներում։ Չգնանք՝ խնդիրները, հուսալքությունը և արտագաղթն ուժեղանալու են։ Նախորդ հրապարակման մեջ ես այս խնդրին անդրադարձել էի. ապրիլից չգնալ ծավալուն բարեփոխումների՝ նշանակում է՝ վտանգել պետությունը։ Գնանք վատ հաշվարկված ու հապճեպ բարեփոխումների՝ ունենալու ենք է՛լ ավելի վատ վիճակ։ Միակ ճանապարհը՝ գրագետ, լավ հաշվարկված և հանրությանը լավ մատուցված բարեփոխումներն են։

Առաջիկայում պետք է լինեն այլ ոլորտների բարեփոխումներ, նաև՝ ցավոտ, այլ տարբերակ աշխարհում չկա։ Եթե դրանք լինեն ոչ պատշաճ մշակված ու մատուցված, ապա ամեն անգամ լինելու է դիմադրություն. թույլ, միջին, երբեմն՝ շատ ուժեղ՝ կախված այն բանից, թե որքանով լավ է մշակված, նաև նրանից, թե ո՛ւմ շահերին է առնչվում կամ ո՛ւմ «պոչն է» տրորվում։ Մեծ է հավանականությունը, որ իշխանությունն ամեն անգամ երկրում կայունություն ու հանդարտեցում ապահովելու համար գնալու է հետքայլերի, կասեցումների։ Մի պահից սկսած՝ կարող է ընդհանրապես խուսափել փոփոխութուններից՝ թույլ չտալու համար հանրային դժգոհություններ և լարվածություն։

Դա նշանակում է՝ արտաքուստ կայունություն, իսկ իրականում՝ բաց թողնված, վատնված ժամանակ՝ ճահճացման և հանրային դեգրադացիայի միտումներով։ Սա լուրջ մարտահրավեր է ապրիլյան վարչապետի համար։ Նրա իշխանության համար՝ ամենագործնական մարտահրավերներից մեկը։

Կարևոր է նաև հասկանալ դիմադրության անատոմիան։ Հայաստանում վիճակն այնպիսին է, որ 5 հազար դոլարով կարելի է ապահովել հանրային բացասական տրամադրություններ ցանկացած լավ գաղափարի շուրջ, 25 հազար դոլարով կարելի է լուրջ լոկալ դիմադրություն ստանալ՝ մասնագիտական, «տոնավաճառային», կոնկրետ համայնքային և այլն, իսկ 250 հազար դոլարով ընդհանրապես կարելի է երկրում կիսահեղափոխական վիճակ ստանալ։ Հիմա պատկերացրեք առաջիկա բարեփոխումները քանի- քանի խմբի, կլանի, «ոլորտային ֆեոդալների» շահեր է տրորելու։ Սա է իրականությունը, սա պետք է հաշվի առնենք մեր քայլերում։

Որպեսզի պետությունը պերմանենտ չհայտնվի նման ծուղակներում և իշխանությունն ինքնապաշտպանաբար չսկսի խուսափել բարեփոխումներից, պետք է վերանայել բարեփոխման ներդրման և իրականացման ողջ սխեման։ Լավ գաղափար ունենալը հաջողության համար դեռևս շատ քիչ է. այս երկու օրինակները պետք է դաս լինեն։ Պետք է լավ մշակել, լավ հաշվարկել ռիսկերը, դիմադրության կետերը, աղբյուրները, մոտիվացիաները, ներդրման պահը և իհարկե, կարևոր է՝ բարեփոխումները կարողանալ լավ մատուցել տվյալ ոլորտին, հասարակությանը։ Նախապես պետք է ազնվորեն քննարկել, համադրել ցավոտ հակափաստարկները, տեսնել այլ գործոնների հետ կոնֆլիկտները և, վերջապես, մինչ պրոցեսի մեկնարկը, պետք է ձեռք բերել բարեփոխման համար համախոհներ։ Տվյալ դեպքում կառավարությունը տապալել է գրեթե ողջ ցիկլը, չի կարողացել որևէ կետում համադրել այս ամենը։

Կառավարման խորհրդարանական մոդելում բարեփոխումների սեփականատերն իշխանության կուսակցությունն է, բայց այստեղ կա խնդիր. Մեր երկրում իշխանական կուսակցությունը չունի համապատասխան վստահության բազա։ Չի կարելի խաբվել 20-30-40 հազար ձայն ստացած ռեյտինգայինների գոյությամբ. դա սոցիալական բազա չէ, վստահության ռեսուրս չէ։ Դա բոլորովին այլ բանի արդյունքն է։ Դե թող գնան իրենց «օկրուգներով» դեղատոմսի և էլեկտրոնային առողջապահության արշավ տանեն։ Կարո՞ղ են։ Աբսուրդ է։

Բարեփոխումները սովորաբար պահանջում են հեղինակ, կրող անձ։ Մեր տիպի երկրներում այդ հեղինակը պետք է ունենա իրական իշխանություն պետական համակարգում ու նաև այլ շրջանակներում։ Սա չի կարող լինել ՀՀԿ ԳՄ-ն, նախարարները, առաջին փոխվարչապետը, լիազորություն չունեցող նախագահը, անդեմ վերնախավը և այլն։ Հայաստանյան իրականության մեջ դա կարող է լինել միայն ապրիլյան վարչապետը։ Նրանն է ընտրությունը՝ խուսափել բարեփոխումներից և նախընտրել ճահճացման տանող կայունությունը, թե գնալ լավ հաշվարկված բարեփոխումների։ Երկրորդ տարբերակի դեպքում վարչապետը դառնում է բարեփոխումների դեմքը, սակայն չսխալվելու համար նրան պետք է լինելու մի համակարգ՝ բարեփոխումների ռիսկերի, դիմադրության, խոչընդոտների հաշվարկման և ոչ պակաս կարևորի՝ դրանց ճիշտ մատուցման և հանրային ընկալում ապահովելու համար։ Առանց նման համակարգի ուղղակի հնարավոր չի լինի առաջ գնալ, և զուգահեռաբար պետք է աստիճանաբար հրաժարվել ներկա, որևէ առաջընթացի համար անպիտան վերնախավից ու ձևավորել նոր, առաջադիմական վերնախավ, որը կունենա հանրային վստահություն և կվերցնի խորքային բարեփոխումների բեռը, առաջ կտանի երկիրը։

Վահե Հովհաննիսյան
«Այլընտրանքային նախագծեր խումբ»

Հետևեք մեզ Telegram-ում
website by Sargssyan