Ովքեր են կատալոնցիները եւ ինչու են ցանկանում անկախանալ
Կատալոնցիներն իսպանացիներին շատ մոտ ժողովուրդ են: Կատալոներենն ու իսպաներենը միմյանց շատ նման են, այսուհանդերձ, կատալոներենին ամենամոտը պրովանսերենն է, որով խոսում են Ֆրանսիայի հարավի մի հատվածում: Կատալոնցիներն ու իսպանացիները միմյանց չեն ատում, թշնամաբար տրամաբադրված չեն եւ երբեք երկու ժողովուրդները միմյանց դեմ չեն պատերազմել:
Կատալոնիա անվանումը ծագել է հինգերորդ դարում: 414 թվականին վեսթգոթերն ու ալանները հռոմեացիներից գրավում են հյուսիսային Իսպանիան, իսկ 476թ. նաեւ Բարսելոնը, որը հռչակում են իրենց երկրի՝ Գոթալոնիայի մայրաքաղաքը: հենց այս անվանումից էլ ծագել է Կատալոնիա անվանումը:
717 թվականին Կատալոնիան հայտնվում է մավրերի տիրապետության տակ: Ֆրանկների թագավորը մավրերին Բարսելոնից եւ Կատալոնիայից դուրս է մղում միայն իններորդ դարում: Վիլֆրիդ թագավորը ֆրանկների երկիրը միավորում է իսպանական տարածքների հետ եւ այն բաժանում ինը կոմսությունների, որոնցից ամենահզորը Բարսելոնի կոմսությունն էր:
988 թվականին Բարսելոնի կոմս Բորել 2-րդն իրեն թագավոր է հռչակում: Կատալոնիայի ծննդյան տարին հաշվում են հենց 988 թվականը: Կատալոնիան 12-րդ դարում հայտնվում է Արագոնի թագավորությունում, որն այն ժամանակ հզոր ծովային տերություն էր: Արագոնի թագավորությունն իր անկախությունը պահպանեց մինչեւ 1714 թվականը, երբ Ֆիլիպ 5-րդը միավորեց գրեթե բոլոր իսպանախոս տարածքները:
Կատալոնիան փորձեց անկախանալ 1871 թվականին, բայց բանակցություններից հետո մնաց Իսպանիայի կազմում:
1930-ականներին, երբ Իսպանիայում, ինչպես ասում են, շունը տիրոջը չէր ճանաչում, Կատալոնիան կրկին մտածեց անկախանալու մասին: Անկախական տրամադրություն հրահրողները ձերբակալվեցին: Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Կատալոնիայի ազգայնական իշխանությունը միավորվեց Իսպանիայի կենտրոնական հանրապետական կառավարության հետ՝ Ֆրանկոյի դեմ պայքարելու համար, բայց պարտություն կրեց:
1979թ. Կատալոնիան ստանում է ինքնավարություն, որից հետո կատալոներենը պաշտոնական կարգավիճակ է ստանում: 2006թ. ինքնավարության աստիաճանը բարձրացվում է, որից հետո ավելանում է նաեւ ֆինանսական ինքնուրույնությունը:
Այսուհանդերձ, այսքանով Կատալոնիայի անկախության կողմնակիցները չեն բավարարվում: Նրանք ավելին են ցանկանում: Այս հարուստ շրջանի ղեկավարությունը չեն ցանկանում եկամուտները կիսել կենտրոնական իշխանության հետ, եւ հաշվի չեն առնում մի շատ կարեւոր հանգամանք: Կատալոնիայում կատալոնցիները բնակչության ընդամենը 35 տոկոսն են: Եւ երբ 2010-ին հայտարարվեց, թե կատալոնցիների 90 տոկոսը կողմ է արտահայտվել անկախությանը, գրեթե բոլորը մոռացան մի կարեւոր հանգամանքի մասին: Բանն այն է, որ խոսքը ոչ թե ամբողջ բնակչության, այլ միայն հարցմանը մասնակցածների մասին է:
Եւ այսպես, ակնհայտ է, որ անկախության կողմնակիցները չեն ցանկանում հարստությունը կիսել կենտրոնական իշխանությունների հետ: Կատալոնիայում պաշտոնական գրագրությունն իրականացվում է կատալոներենով, դպրոցներում եւ այլ ուսումնական հաստատություններում, այդ թվում համալսարաններում ուսուցումն իրականացվում է կատալոներենով, բայց մարզի իշխանություններն ավելին են ուզում:
Մեկ շնչի հաշվով Կատալոնիայի ՀՆԱ-ն մոտ 27 հազար դոլար է: Այս մարզը արտադրում է համախառն ներքին արդյունքի մոտ 25 տոկոսը:
Վարդան Մխիթարյան